Celowość czy przypadek? O ewolucji i ewolucjonizmie

Warszawskie wydarzenie przeprowadziliśmy w ramach spotkań Klubu „Filozofuj!”, które organizujemy w całej Polsce od początku naszej działaności. Mają one charakter publicznych debat, podczas których przyglądamy się wybranemu problemowi filozoficznemu wraz z zaproszonymi specjalistami z danej dziedziny. Najpierw prowadzący kieruje pytania do gości, a później oddajemy głos publiczności – każdy uczestnik ma szansę zapytać o nurtujące go kwestie związane z dyskutowanym problemem. Tak było i tym razem, a temat dysputy sprawił, że była ona wyjątkowo żywa.

Relacja z drugiej debaty warszawskiego Klubu „Filozofuj!”, która odbyła się 24 lutego 2023 r. W bibliotece Ursynoteka przy ul. Lachmana 5 w Warszawie dyskutowali prof. Adrian Kuźniar (UW) i dr Michał Wagner (UKSW). Rozmowę poprowadziła Maria Ziemkiewicz. Zachęcamy do obejrzenia relacji.

Dyskusję zaczęliśmy od kwestii metodologicznej, zapytaliśmy czy w naukach społecznych jest miejsce dla wyjaśnień ewolucyjnych. Zagadnienie to stanowi ważny temat dla współczesnej humanistyki, w której mamy do czynienia z wieloma nurtami czerpiącycmi z dziedzictwa ewolucjonizmu; najbardziej znanym przykładem jest zapewne psychologia ewolucyjna. Istnieją jednak głosy, że jest to metodologiczne nadużycie, które może prowadzić do fałszywych wniosków i uproszczeń. Już na tym etapie nasza dyskusja stała się dynamiczna. Wraz z następnym pytaniem weszliśmy w obszar bardziej metafizyczny. Próbowaliśmy uzgodnić, czy zasadne jest stosowanie kategorii celowości do bytów innych niż te ożywione i rozumne. Następnie podjeliśmy jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii powiązanych z naszym tematem, stanowiącą jednocześnie jedno z największych pytań filozoficznych, czyli kwestię istnienia wolnej woli, a konkretnie to, jak mógłby się w tym sporze odnaźć Karol Darwin. Szczególnie w ubiegłym wieku bywał mu przypisywany determinizm, ale jak dowiedzieliśmy się od naszych gości, istnieje wiele argumentów podważających taką recepcję jego teorii. Pierwszą część spotkania zakończyliśmy pytaniem budzącym mnóstwo emocji, bo dotyczącym pogodzenia darwinowskiej teorii ewolucji z tezą o istnieniu Boga. Pytania od publiczności nie ostudziły wywołanej nim, dialektycznej atmosfery, ponieważ wśród naszych słuchaczy wiele osób zaangażowało się w dyskusję, poszerzając ją o nowe watki, inne perspektywy, a także ciekawe pozycje, które można by dopisać do potencjalnej bibliografii tej dyskusji. Ze względu na to była ona szczególnie rozwijająca i mamy nadzieje, że wszyscy obecni wyszli z niej z takim przekonaniem i dowiedzieli się czegoś, co uznają za ciekawe. Bardzo dziękujemy publiczności za takie zaangażowanie, a szczególne podziękowania jeszcze raz chcielibyśmy wyrazić wobec prelegentów, którzy zechcieli z nami dyskutować i podzielili się swoją ogromną wiedzą oraz bibliotece Ursynoteka, dzięki której mogliśmy się spotkać.

Opracowanie: Maria Ziemkiewicz

W dyskusji wzięli udział:

Adrian Kuźniar – dr hab., adiunkt w Zakładzie Filozofii Nauki Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół metaetyki (zwłaszcza teorii ekspresywistycznych) oraz wybranych problemów filozofii nauki (głównie filozofii biologii), ontologii i epistemologii. Autor m.in. monografii Etyka analityczna a teoria ewolucji (CSZ Politechniki Warszawskiej, 2019), Konsekwencje wyjaśnień darwinowskich w metaetyce (WN „Semper”, 2017) oraz Język i wartości (WN „Semper”, 2009). W czasie wolnym prowadzi w serwisie YouTube kanał „Bakcyl filozofii”.

Michał Wagner – doktor nauk humanistycznych, obecnie pracuje w Zakładzie Filozofii Przyrody, Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej UKSW. Autor artykułów naukowych z zakresu historii i filozofii biologii. Jego zainteresowania naukowe skupiają się wokół filozoficznej problematyki związanej z biologią ewolucyjną, historią darwinizmu oraz metodologią historii nauki. Autor książki Interpretacje rozwoju biologii ewolucyjnej na przełomie XIX i XX wieku.

Spotkanie poprowadziła Maria Ziemkiewicz.

źródło

Relacja z 2. spotkania Klubu „Filozofuj!” w Warszawie: „Celowość czy przypadek? O ewolucji i ewolucjonizmie”