Alberta Einsteina droga do rzeczywistości – filozoficzna interpretacja symetrii w ogólnej teorii względności

Zapraszamy na posiedzenie naukowe Wydziału Filozoficznego Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, które odbędzie się 20 maja 2021 r. (czwartek) o godzinie 13.00 na platformie Teams (link do spotkania http://bit.ly/wf_tn_kul_2021_3).

Podczas spotkania naukowego ks. dr hab. Wojciech Grygiel, prof. UPJPII wygłosi referat pt. Alberta Einsteina droga do rzeczywistości – filozoficzna interpretacja symetrii w ogólnej teorii względności.

Link do spotkania http://bit.ly/wf_tn_kul_2021_3

Abstrakt

Sformułowanie ogólnej teorii względności (OTW) przez Alberta Einsteina było nie tylko spektakularnym osiągnięciem w postaci równania pola grawitacyjnego, wedle którego grawitacja przejawia się jako zakrzywienie czasoprzestrzeni, ale również okazją do postawienia wielu pytań natury filozoficznej. Jako najważniejsze z takich pytań należy uznać pytanie o to, czym jest rzeczywistość a jego znaczenie nabiera szczególnej ostrości w wyniku ,,filozoficznego nawrócenia’’, jakiego Einstein doznał pracując nad OTW: z motywowanego machowskim pozytywizmem empiryzmu przeszedł na pozycję mającego swoje źródła w myśli Kanta racjonalizmu. Rzadziej zwraca się jednak uwagę na fakt, że to właśnie Einstein zainaugurował nowe podejście do symetrii w fizyce, wedle którego symetrie nie są jedynie własnościami praw fizyki, ale to prawa fizyki wynikają z prawidłowo postawionych postulatów symetrii.

W proponowanym podejściu ogólna teoria względności przedstawiona jest jako teoria z właściwą sobie symetrią cechowania, jaką są aktywne dyfeomorfizmy działające na rozmaitości różniczkowej jako modelu czasoprzestrzeni w OTW. Potraktowanie OTW jako teorii z symetrią cechowania ma swoje źródła w kluczowym wymogu, jaki Einstein stawiał tej teorii, a mianowicie w ogólnej kowariantności jej naczelnego równania, czyli równania pola grawitacyjnego. Ostatecznie pokazane zostanie, że w świetle współczesnych dyskusji wokół słynnego argumentu dziury Einsteina teorii względności można nadać filozoficzną interpretację etapu na drodze do rzeczywistości, zrealizowanego przy pomocy symetrii.