Biologia potoczna: jak intuicje kształtują nasze rozumienie świata żywego

Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii KUL zapraszają do udziału w Seminarium z Antropologii Porównawczej. W roku akademickim 2024/25 tematem przewodnim jest myślenie zdroworozsądkowe i ontologie potoczne ujęte z perspektywy kognitywistycznej i psychologicznej. Najbliższe spotkanie odbędzie się 22 stycznia 2025 r. o godz. 17:00. Dr Anna Dutkowska wygłosi referat pt. Biologia potoczna: jak intuicje kształtują nasze rozumienie świata żywego. MS Teams: ID SPOTKANIA: 373 881 […]

Poznawanie przyrody i filozofia. Wybrane zagadnienia filozofii przyrody i filozofii przyrodoznawstwa

Niniejsza publikacja zarówno pod względem merytorycznym, jak i sposobu filozofowania […] zawiera przegląd tematów badań prowadzonych aktualnie przez obecnych oraz emerytowanych, choć nadal aktywnych naukowo, pracowników Katedry Filozofii Przyrody Instytutu Filozofii UKSW w Warszawie, będącej spadko­bierczynią Sekcji Filozofii Przyrody UKSW, funkcjonującej do 2019 roku. Autorzy opublikowanych opracowań uczestniczą w regularnych spotkaniach naukowych, organizowanych w ramach działalności Katedry Filozofii Przyrody, w trakcie których są prezentowane i poddawane dyskusji wyniki prowadzonych przez nich badań. To właśnie z tych prezentacji i dyskusji zrodził się pomysł niniejszej publikacji, której celem jest przedstawienie panoramy zagadnień podejmowanych aktualnie przez uczestników wspomnianych spotkań.

Poszczególne rozdziały poświęcone zostały rozmaitym tematom z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, ujętym zarówno w perspektywie badań historycznych, jak i przedmiotowych. Ich wspólnym mianownikiem jest poszukiwanie i ukazywanie związków, zachodzących między dawnym oraz współczesnym przyrodoznawstwem a filozofią. Autorzy opracowań są przekonani, że wobec rozwoju nauk przyrodniczych istnieje potrzeba wskazy­wania na ich wieloraki związek z filozofią oraz podkreślania nieredukowalnej obecności problematyki filozoficznej w badaniach naukowych. Wciąż bowiem w powszechnej świadomości zwłaszcza młodych przyrodników utrwala się przekonanie, że nauka to coś, co obywa się bez jakiejkolwiek filozofii. Wyka­zywanie i opisywanie związków, występujących między przyrodoznawstwem i filozofią, ma więc na celu zarówno troskę o poprawne rozumienie samego przyrodoznawstwa, jak i podjęcie zagadnień metodologicznych i ontologicznych, wynikających z poznania naukowego. […] Zebrane w książce opracowania dają wgląd w kierunki rozważań prowadzonych na gruncie obu tych dyscyplin i uzmysławiają wielość, złożoność, doniosłość i atrakcyjność problematyki, ujawniającej się na styku naukowo-przyrodniczego poznawania przyrody oraz dążenia do dogłębnego i całościowego jej zrozumienia na gruncie filozofii.

Metafizyka jako filozofia konieczna? Status metafizyki współcześnie

Instytut Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Koło Naukowe Filozofii Stosowanej mają zaszczyt zaprosić na konferencję naukową „Metafizyka jako filozofia konieczna? Status metafizyki współcześnie”, która odbędzie się w Instytucie Filozofii, w sali 134, w dniach 24-25 stycznia 2025 roku. Podczas dwóch dni referaty wygłoszą zarówno członkowie Instytutu Filozofii UWr, jak i goście z innych ośrodków, w tym m.in. prof. dr hab. Maciej Manikowski, prof. PWr […]

17 stycznia 2025 r. zmarł Ks. Prof. Zygmunt Hajduk

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 17 stycznia 2025 r. w Mikołowie zmarł Ks. Prof. Zygmunt Hajduk, wybitny metodolog, kapłan i nauczyciel akademicki, którego życie było nieodłącznie związane z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim.

Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się we wtorek, 21 stycznia 2025 r. o godz. 11.00 w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny Matki Zbawiciela w Mikołowie.

O godz. 10.30 rozpocznie się różaniec w intencji Zmarłego Księdza Profesora.

Po Mszy św. ciało Zmarłego zostanie złożone w grobowcu zakonnym OO. Salwatorianów na Cmentarzu Parafialnym w Mikołowie.

Spory moralne. Słowniki społeczne, Tom X

Nie dopracowała się etyka żadnej uniwersalnej metody rozstrzygania sporów moralnych. Choć wymyślono wiele ciekawych sposobów argumentacji etycznej, to również i w tej kwestii istnieje znaczna dowolność polegająca na tym, że jednych określone argumenty przekonują, innych nie. Już Arystoteles wskazywał, że w etyce musimy pożegnać się marzeniem o ścisłości, a już szczególnie takiej, jaka obowiązuje w naukach przyrodniczych. Sądy etyczne dotyczą ludzkiego działania, a ono nie jest do końca przewidywalne. Nie jesteśmy w stanie w stu procentach przewidzieć, jak ktoś się zachowa w danej sytuacji i jaką regułę praktyczną uzna za obowiązujący drogowskaz swojego działania. Sytuacje sporów moralnych mają nierzadko charakter patowy. W związku z tym warto postawić pytanie: czy w etyce chodzi o to, aby kogoś przekonywać i nawracać na swoje poglądy? Czy może powinniśmy poprzestać na nieudolnych próbach zrozumienia bez podejmowania czasem beznadziejnych wysiłków przeciągnięcia interlokutora na swoje stanowisko?

Transhumanizm. Od przodków do awatarów

Jakie są potencjalne skutki klonowania umysłu?  Ektogeneza to prowokacja czy przyszłość reprodukcji?  Jak transhumaniści kreują pokrewieństwo i płeć w post-ludzkiej przyszłości?  Transhumanizm jest zjawiskiem tak popularnym, że wydaje się obecny wszędzie. Jego wpływ można dostrzec w serialach telewizyjnych, takich jak Westworld, w programie SpaceX i autonomicznych pojazdach Elona Muska, a także w próbach wykorzystania przez wojsko nowych technologii do zwiększenia zdolności poznawczych żołnierzy na polu […]

Kognitywistyka. Słowniki społeczne, Tom XIII

Kognitywistyka (cognitive science) jest dzieckiem lat 50. XX wieku, produktem czasów, kiedy psychologia, antropologia i lingwistyka na nowo redefiniowały metody i zakresy swoich badań, a informatyka i neuronauka powstawały jako odrębne dyscypliny naukowe i techniczne. Rewolucja poznawcza w psychologii była swoistą kontrrewolucją skierowaną przeciwko behawioryzmowi. Do łask wróciło pytanie o status badań pierwszoosobowych. Istotne zmiany zachodziły także w innych dyscyplinach. Noam Chomsky, współtwórca gramatyki transformacyjno-generatywnej, wniósł duży wkład w rozwój psycholingwistyki i informatyki. Popularność zdobywała cybernetyka Norberta Wienera, Marvin Minsky i John McCarthy pracowali nad sztuczną inteligencją, a Alan Newell i Herbert Simon używali komputerów do symulacji ludzkich procesów poznawczych. Alan Turing zaproponował test mający na celu określanie zdolności maszyny do posługiwania się językiem naturalnym, co miało pośrednio dowodzić opanowania przez nią umiejętności myślenia w sposób podobny do ludzkiego.

Początkowo badania kognitywistyczne korzystały głównie z osiągnięć informatyki, w następnym okresie zaznaczyła się dominacja neurokognitywistyki, a w ostatnich latach dowartościowano rolę czynników społecznokulturowych w badaniach systemów poznawczych (powstała m.in. kognitywistyka społeczna). Zakresowo obszar badań kognitywistycznych obejmuje tematykę haseł zamieszczonych w niniejszym tomie Słowników. Chodzi o pole wspólne filozofii umysłu (philosophy of mind), psychologii poznawczej (cognitive psychology), nauk komputerowych (computer science), sztucznej inteligencji (artificial inteligence), nauk o układzie nerwowym (neuroscience) i innych. Interdyscyplinarny charakter kognitywistyki ukazuje się w jej metodycznym, interdyscyplinarnym podejściu do przedmiotu badań, co podkreślają autorzy poszczególnych haseł. Łączy ono analityczne metody badań obecne w naukach humanistyczno-społecznych i naukach formalnych (np. w logice, językoznawstwie teoretycznym) z postępowaniem przyrodniczo-eksperymentalnym znanym z biologii, psychologii i neuronauk. Wszystko to w połączeniu z badaniami nad rozwojem i coraz szerszym zastosowaniem sztucznej inteligencji w naszym życiu indywidualnym, społecznym, a także w przemyśle.

Poprzedniczką badań prowadzonych w obrębie kognitywistyki była cybernetyka. Wychodziła ona z założenia, że niezależnie od tego, czy system jest maszyną, organizmem żywym czy strukturą społeczną, to procesy związane ze sterowaniem i przetwarzaniem w systemie informacji i energii mają wspólne cechy. Współczesne badania kognitywistyczne nad intencjonalnością i emocjonalnością stanów psychicznych łączą przykładowo analizy dotyczące obserwowalnych zachowań osoby w otoczeniu społecznym z poszukiwaniem zmian zachodzących w odpowiednich obszarach jej mózgu. Często obszary te trudno jednoznacznie zidentyfikować, zakłada się więc, że zazwyczaj takie i inne części anatomiczne wchodzą w ich skład. Badania nad poznaniem matematycznym wykazały, że opiera się ono na ewolucyjnie starszych, uniwersalnych kulturowo systemach wiedzy wrodzonej, które wykształcają się wcześnie w toku rozwoju osobniczego. Religioznawstwo kognitywne bada procesy i mechanizmy poznawcze zaangażowane w tworzenie, przyswajanie i przekazywanie idei religijnych, sięgając do wiedzy o ewolucji ludzkiego umysłu, wiedzy o neuronalnych podstawach doświadczenia religijnego, a także badań nad interakcją umysłu z otaczającym światem. Badania kognitywne budują rozumienie wyrażeń języka naturalnego (potocznego) na lingwistycznych teoriach gramatyki, sprawdzają psycholingwistyczne hipotezy o procesach przetwarzania danych za pomocą badań eksperymentalnych. Odwołując się do neuronaukowych badań eksperymentalnych i komputerowo-lingwistycznych technik programowania (opierających się na sztucznej inteligencji), tworzą modele symulacyjne (tzw. modelowanie kognitywne).

Radosnych Świąt Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego Roku 2025!

    Wszystkim Członkom i Sympatykom Sekcji Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego składamy najlepsze życzenia wesołych i spokojnych Świąt Bożego Narodzenia. W nadchodzącym Nowym Roku 2025 życzymy realizacji wszystkich planów naukowych, zdrowia i wszelkiej pomyślności. Niech Pokój i radość Tej Nocy zagości wśród Was, a nadzieja napełni Wasze serca. Zarząd Sekcji FPiNP PTF   Boże Narodzenie […]

Fizyka a doświadczenie potoczne – Andrzej Łukasik

  Instytut Filozofii KUL oraz Instytut Psychologii KUL zapraszają do udziału w Seminarium z antropologii porównawczej. W roku akademickim 2024/25 tematem przewodnim jest myślenie zdroworozsądkowe i ontologie potoczne ujęte z perspektywy kognitywistycznej i psychologicznej. Kolejne spotkanie odbędzie się 18 grudnia 2024 r. o godz. 17:00. Pan dr hab. Andrzej Łukasik (IF UMCS) wygłosi referat pt. Fizyka a doświadczenie potoczne. Spotkanie odbędzie się online na platformie MS […]

Od Kopernika do kwantowej grawitacji

Od Kopernika do kwantowej grawitacji. Debata Kopernikańska w Toruniu

Międzynarodowe Centrum Badań Kopernikańskich serdecznie zaprasza na Debatę Kopernikańską pt. „Od Kopernika do kwantowej grawitacji”, która odbędzie się 6 grudnia 2024 r. o godz. 17:00 w Sali Mieszczańskiej Muzeum Okręgowego w Toruniu. Wybitni uczeni będą dyskutowali o kluczowych momentach w badaniach wszechświata – od heliocentrycznej wizji świata według Mikołaja Kopernika po najnowsze koncepcje mechaniki kwantowej i teorii grawitacji. Inspiracją do rozmów będą idee obecne w dziele […]

Filozofować w kontekście nauk

Filozofować w kontekście nauk Sesja naukowa poświęcona śp. ks. prof. Januszowi Mączce Plan konferencji   Konferencja odbędzie 13.12.2024 (piątek) w sali im. Karoliny Lanckorońskiej Polskiej Akademii Umiejętności przy ul. Sławkowskiej 17 w Krakowie 08.30 – Msza Święta w intencji śp. ks. J. Mączki w kościele św. Marka przy ul. św. Marka 10 09.15 – Słowo powitalne Rektora UPJPII ks. prof. Roberta Tyrały Sesja I 09.30 – Adam […]

XVIII Warsztaty Filozofii Przyrody. Zapowiedź

Szanowani Państwo, uprzejmie informujemy, że XVIII Warsztaty Filozofii Przyrody odbędą się w dniach 12-15 czerwca 2025 r. w Centrum Edukacyjno-Formacyjnym w Gnieźnie. Termin i miejsce Warsztatów zostały ustalone podczas XVII Warsztatów Filozofii Przyrody, które odbyły się w 2024 r. w Krakowie. Więcej informacji wkrótce. Liczymy na Państwa niezwodną obecność!                 Related posts: XIV […]

Światopogląd a nauki przyrodnicze – prof. Anna Lemańska

Katedra Filozofii Przyrody UKSW zaprasza na spotkanie naukowe poświęcone obrazom świata, ujmowanym z różnych perspektyw poznawczych. Spotkanie odbędzie się w dniu 7 grudnia 2024 r. o godz. 11:00 (pok. 302, bud. nr 23 / ul. Wóycickiego 1/3, Warszawa). TEMAT SPOTKANIA Światopogląd a nauki przyrodnicze Prowadząca prof. dr hab. Anna Lemańska Streszczenie Jednym z ważnych elementów światopoglądu jest obraz rzeczywistości przyrodniczej. Ten obraz […]

Filozofia jako funkcja nauki. Nauka a filozofia w ujęciu Joachima Metallmanna

Do tej książki mam stosunek bardzo osobisty. Nie tylko dlatego, że jej autor był moim serdecznym przyjacielem, lecz również dla niej samej. Zresztą te dwa powody zlewają się ze sobą. Wszak autor i jego dzieło nie bardzo różnią się od siebie. Do tego dochodzi jeszcze trzeci powód – bohater tej książki, Joachim Metallmann. Janusz Mączka, poprzez swoją pracę habilitacyjną i kwerendy w krakowskich archiwach, zaprzyjaźnił […]

Philosophy and Christianity. Past – Present – Future

Problematyka wzajemnych i wielorakich relacji między filozofią a chrześcijaństwem jest wciąż szeroko dyskutowana w środowiskach naukowych i nadal wywołuje wiele kontrowersji oraz nieporozumień. Jednocześnie spora część badaczy skłania się ku poszukiwaniu wspólnej płaszczyzny dialogu służącego budowaniu spójnej wizji świata w ramach tzw. filozofii chrześcijańskiej. Organizatorzy międzynarodowej  konferencji „Philosophy and Christianity. Past – Present – Future” pragną stworzyć jeszcze […]

Czym jest to, co zwiemy nauką? Debata Kopernikańska w Krakowie

W dniu 28 listopada (czwartek) o godz. 18 w Sali Konferencyjnej Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie odbędzie się Debata Kopernikańska.  Czym jest nauka? Czym różni się od pseudonauki? Czy naukowcy, uprawiając naukę, sami do końca pojmują, czym się zajmują? Międzynarodowe Centrum Badań Kopernikańskich zaprasza na spotkanie poświęcone istocie nauki. Dyskusja pod tytułem „Czym jest to, co zwiemy nauką?” pozwoli lepiej zrozumieć, czym […]

Znaczenie filozofii Oświecenia w kulturze europejskiej

Katedra Historii Filozofii i Filozofii Porównawczej UMCS oraz czasopismo Kultura i Wartości zapraszają do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej Znaczenie filozofii Oświecenia w kulturze europejskiej. Konferencja jest planowana na  4-5 grudnia br. (w formie hybrydowej). Jest to kolejna edycja konferencji w ramach cyklu (pod tym samym tytułem) rozpoczętego w Lublinie w roku 2014. Kolejne edycje odbywały się później w Toruniu, Krakowie, ponownie w Lublinie, a także w Poznaniu. Do udziału w konferencji […]

Koncepcja nauki Philipa Kitchera – Anna Starościc

Przedmiotem prezentowanej pracy jest rekonstrukcja koncepcji nauki Philipa Stuarta Kitchera, znanego amerykańskiego filozofa, John Dewey Professor w Columbia University, przed laty prezesa American Philosophical Association. Użyteczność niniejszego studium wynika bodaj najbardziej ze stylu pisarstwa Kitchera, który uprawia ją programowo w sposób „nomadyczny”, nie tylko śledząc dynamikę współczesnej problematyki metanaukowej, ale też sprawnie podążając za jej rozwojem. Krytyczna recepcja zapewnia jego […]

Naturalizacja w metafizyce

Koło Naukowe Studentów Filozofii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie ma zaszczyt zaprosić na trzecie w tym roku akademickim spotkanie z cyklu „Filozofia pod Wawelem” zatytułowane „Naturalizacja w metafizyce”. Gośćmi spotkania będą prof. dr hab. Jacek Wojtysiak, dr hab. Sebastian Kołodziejczyk oraz dr Szymon Makuła. Data 4 grudnia 2024, godz. 17:30 Miejsce ul. Bernardyńska 3, Kraków, aula w budynku UPJPII     prof. dr hab. Jacek Wojtysiak […]