Sekcja Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego
Sekcja Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego
Elementary Particle Physics The Standard Theory John Iliopoulos and Theodore N. Tomaras Since the development of natural philosophy in Ancient Greece, scientists have been concerned with determining the nature of matter’s smallest constituents and the interactions among them. This textbook examines the question of the microscopic composition of matter through an […]
Przedstawiając dorobek Boyle’a — zarówno przyrodniczy, jak i filozoficzny — należy wskazać na szerszy kontekst: historyczny, społeczny i polityczny, ale przede wszystkim metodologiczny oraz epistemologiczny. Aby uchwycić i zrozumieć fenomen przemian zachodzących w siedemnastowiecznej wiedzy empirycznej oraz rolę Boyle’a w tym procesie, należy przyjrzeć się jego praktyce badawczej, teoretycznym, metodologicznym postulatom oraz mechanizmom ich wdrażania. Pozwoli to zilustrować genezę i proces kształtowania się nowożytnych nauk empirycznych oraz ukazać oryginalność dorobku Boyle’a.
Metafizyka. Współczesne wprowadzenie Michaela J. Louxa jest podręcznikiem przeznaczonym dla studentów filozofii, który w sposób analityczny omawia następujące tematy z zakresu metafizyki: uniwersalia konkretne partykularia modalność przyczynowość czas trwanie w czasie realizm i antyrealizm Wydawnictwo KUL 2021 tłumaczenie Marcin Iwanicki [tabs] [tab title=”Spis treści”] SPIS TREŚCI Od tłumacza 5 Wprowadzenie 13 Przegląd treści 13 Kilka […]
Początek i koniec, życie i śmierć to figury, które z łatwością znajdujemy również w filozoficznej refleksji nad przyrodą. Świat przyrody to codzienne misterium życia i śmierci Seria Tempus fugit powstaje pod redakcją Dariusza Czaji. Zamysł serii wydawniczej wyrażają słowa zawarte na stronie Wydawnictwa Pasaże. Czas jest obsesją współczesności. Żyjemy w terrorze chwili. Przyspieszający czas zagarnia coraz większe obszary rzeczywistego. Książki publikowane […]
Tematem przewodnim wszystkich tekstów jest problem ulepszania człowieka, ideowo mieszczący się w szeroko rozumianym nurcie transhumanizmu. Nurt ten postuluje celowe dążenie do poprawiania ludzkiej natury, choć owo poprawianie może być rozumiane bardzo odmiennie: od ograniczonych interwencji terapeutycznych, przez intensyfikowanie naturalnych cech o różnym charakterze (np. wydłużanie życia, ulepszanie zdolności kognitywnych), aż po dążenie do wykreowania jakościowo odmiennej podmiotowości, w jakichś […]
Człowiek od tysiącleci poszukiwał w Niebie doskonałości, harmonii, symetrii. Doskonałe miały być ruchy i kształty ciał niebieskich, harmonijne rozmieszczenie ich orbit i harmonijne dźwięki, jakie wydawać miały przy obrotach. Harmonię odnajdywano także w ziemskim środowisku: w „miłych dla ucha” dźwiękach, symetrycznej budowie ciała ludzi i zwierząt, a także w świecie idei, geometrii i matematyce. Także współcześnie nie jesteśmy wolni od postrzegania harmonii; jawi się nam ona w poszukiwaniu reguł ruchu planet, piękna matematycznych konstrukcji i fizycznych teorii, w percepcji dzieł sztuki oraz w dążeniu do harmonijnej egzystencji człowieka w Świecie.
Problem ewolucji Świata w kierunku coraz większej różnorodności i złożoności został dostrzeżony znacznie później, chociaż za najwcześniejsze jego wskazanie należy uznać sformułowaną przez Konrada Rudnickiego i Michała Hellera prahinduską zasadę kosmologiczną. Z systemów filozoficznych podkreślić należy znaczenie opartej na pojęciu urozmaicenia (różnorodności), wciąż niedocenianej, relacyjnej teorii Gottfrieda Leibniza. Na różnorodność biologiczną bioróżnorodność zwrócono uwagę dopiero w końcu XX wieku, choć zadziwiał się tą własnością Przyrody już Karol Darwin. Bioróżnorodność ma ogromne znaczenie w ocenie stanu ziemskiego środowiska przyrodniczego i wskazuje na stopień jego degradacji.
Adresatami obu esejów sa ci specjaliści nauk kognitywnych, którzy interesuje się poznaniem matematycznym. Pierwszy esej dotyczy szczególnego okresu w historii matematyki, w którym metoda aksjomatyczna, obecna wcześniej właściwie jedynie w Elementach Euklidesa, zaczyna być podstawowa metodą uprawiania matematyki. Od drugiej połowy XIX wieku coraz wyraźniejsze staje się traktowanie matematyki jako nauki o różnego rodzaju strukturach. Warto przy tym zwrócić uwagę na następujące odróżnienie. Pewne struktury matematyczne są wyróżnione i metoda aksjomatyczna miałaby scharakteryzować je w sposób jednoznaczny. Dotyczyło to liczb naturalnych, całkowitych, wymiernych, rzeczywistych i zespolonych oraz systemu geometrii euklidesowej. Inne typy struktur, np. grupy, pierścienie, ciała, przestrzenie topologiczne, tworzą klasy, które miały być charakteryzowane jedynie ogólnie przez odpowiednie aksjomaty. Oba rodzaje takich charakterystyk obecne są w omawianych w tym eseju pracach postulatystów amerykańskich, zwłaszcza Edwarda Huntingtona i Oswalda Veblena. Interesujące jest przy tym wyłanianie się pewnych pojęć metalogicznych, przede wszystkim kategoryczności oraz różnych odmian zupełności. Pojęcia te uzyskują precyzyjne sformułowania i badane są dokładniej dopiero nieco później, w pierwszej połowie XX wieku.
„Dlaczego św. Tomasz z Akwinu komentował «De Trinitate» i «De hebdomadibus» Boecjusza?”. To postawione przez ks. prof. Mariana Kurdziałka pytanie, w artykule noszącym identyczny tytuł, nie straciło na aktualności, ze względu na stały brak wystarczających przesłanek do udzielenia pełnej i wyczerpującej odpowiedzi. Stawiając tę kwestię badacz ten, nie traktował jej jako pytania retorycznego i oczywiście sformułował próbę odpowiedzi. Traktaty te dla Tomasza miały stanowić doskonałą okazję do ukazania znaczenia […]
We środę, 02 czerwca 2021 roku o godz. 20.00 zapraszamy na drugi dodatkowy program Antywirusowych autorskich spotkań w sieci, czyli suplement do 3. edycji. „Wierzę, żeby rozumieć” – to wielowątkowa rozmowa z KS. MICHAŁEM HELLEREM, której współautorami są Wojciech Bonowicz, Bartosz Brożek i Zbigniew Liana. Ksiądz Michał Heller – filozof, kosmolog. Współtwórca Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ w Krakowie. Laureat licznych nagród i wyróżnień, autor kilkudziesięciu […]
Tematem książki jest szczególny okres w historii rozwoju biologii ewolucyjnej, z przełomu XIX i XX wieku, który w literaturze przedmiotu określany jest „zaćmieniem darwinizmu”. „Zaćmienie” to, w opinii badaczy, miało objawiać się nagłym spadkiem zainteresowania teorią ewolucji autorstwa Karola Darwina na rzecz innych, nie-darwinowskich koncepcji ewolucyjnych, takich jak: neolamarkizm, ortogeneza, saltacjonizm i mutacjonizm. Interpretacje rozwoju biologii ewolucyjnej na przełomie […]
The problem of God’s action in the world is at the heart of debates today on the relationship between science and religion. By analysing the issue through the lens of analytic philosophy, Marek Slomka reveals how philosophy can successfully bridge science and theology to bring greater clarity to divine action.This book identifies essential aspects from various branches of theism, starting with traditional Thomistic approaches, through to their modified forms such as Molinism and contemporary varieties such as free-will theism and probabilistic theism. Analysing crucial elements of God’s nature including omnipotence, omniscience, his relation to time and the tension between immanence and transcendence, Slomka reveals the difficulties in proposing a single conception of God through one theistic tradition. Instead of simplistically juxtaposing particular theistic trends, he highlights the value of pluralistic insights that also draw on important scientific theories, including Darwin’s evolution, quantum mechanics and cosmology.By taking a renewed stance on theism that takes into account modern scientific knowledge, this book argues for a new presentation of the problem of God’s action in the world and justifies the need for further discussion on contemporary manifestations of internal and external criticism of theism.
Książka stanowi wybór artykułów z naukowej działalności Profesora Krzysztofa Łastowskiego. Obejmuje ona trzy wątki tematyczne. Pierwszy to refleksja metodologiczna nad praktyką badań biologicznych, która podkreśla miejsce i funkcję poznawczą teorii ewolucji, w tym teorię doboru naturalnego. Autor prezentuje wizję wskazującą na konieczność skorygowania słynnego powiedzenia Theodosiusa Dobzhansky’ego, że „nie ma w biologii niczego, co nie byłoby zrozumiane w świetle teorii doboru naturalnego”. Istotą […]
Słownik języka polskiego PWN odnotowuje m.in. trzy znaczenia słowa „fenomen”: (1) rzadkie, niezwykłe zjawisko; (2) osoba wyjątkowa, niezwykle uzdolniona; (3) fakt empiryczny będący punktem wyjścia badań naukowych. W tytule nie chodzi o „fenomen” w sensie drugim, chociaż do Szkoły Lwowsko-Warszawskiej należało wiele osób wyjątkowych i niezwykle uzdolnionych, do których z powodzeniem można odnosić słowo „fenomen” w tym sensie. Tytułowy zwrot „Fenomen Szkoły […]
Nakładem Wydawnictwa Naukowego Akademii Ignatianum w Krakowie w serii wydawniczej “Polska filozofia chrześcijańska w XX wieku” ukazała się książka pt. Kazimierz Kłósak. Do pobrania: Książka — plik PDF Książka — plik EPUB Czytaj książkę online Sugerowane cytowanie: A. Lemańska, A. Olszewski, A. Świeżyński, K. Trombik, Kazimierz Kłósak, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2020 [tabs] [tab title=”Spis […]
Nauka, szczególnie nauki przyrodnicze, znalazła się ostatnio pod ostrzałem. Nie cieszy się już takim szacunkiem jak niegdyś. Z prawej strony pojawiają się nowe ataki na darwinizm i argumenty na rzecz teorii inteligentnego projektu. Z lewej − teoretycy postmodernizmu atakują samą ideę obiektywnej prawdy naukowej i w ogóle jakiejkolwiek obiektywnej prawdy. Del Ratzsch w całej tej wrzawie zachowuje spokój i jednocześnie pokazuje, jak zmieniały […]
Książka ta dotyczy sporu o najbardziej elementarne warunki uprawiania nauki. Jej celem jest syntetyczne przedstawienie idei epistemicznych układów odniesienia (EUO). Za pomocą tego podejścia daje się uchwycić największe możliwe różnice w poglądach, które pretendują do miana naukowości. EUO to, przyjmowane na mocy decyzji uczonych, niewielkie, dwu- lub trzyelementowe zbiory najbardziej elementarnych, historycznie zmiennych założeń, które określają […]
Aby właściwie zrozumieć i przedstawić stan fizyki w jakiejś odległej epoce, trzeba się postarać „wejść w skórę” działających wtedy uczonych, naśladować ich sposób myślenia i pojmować ich ograniczenia. Musimy się starać „podsłuchać” miniony czas. Inaczej łatwo jest wyciągać fałszywe i nieuzasadnione wnioski. z Przedmowy Niniejsza publikacja to pierwszy w Polsce kompleksowy opis rozwoju fizyki w naszym kraju – […]
Umysł jest podstawowym aspektem przyrody. Nie zrozumiemy go jednak, jeśli nie pokonamy ograniczeń wpisanych we współczesną ortodoksję naukową. Światopogląd naukowy, jeśli chce dać pełniejsze poznanie przyrody, musi być rozszerzony i obejmować teorie zdolne wyjaśnić pojawienie się we wszechświecie zjawisk umysłowych oraz subiektywnych punktów widzenia. Właśnie takiej szerokiej koncepcji przyrody powinniśmy szukać. Autor, nie odwołując się do żadnej religii, twierdzi […]
Prezentowany obecnie już dziesiąty tom z serii Dydaktyka Filozofii ma uzupełniać bogate spektrum ujęć syntetycznych lub podręcznikowych poświęconych całokształtowi dziejów filozofii funkcjonującej w kręgu kultury euroatlantyckiej, sygnalizując tylko – choć, wydaje się, instruktywnie – odrębność filozofii orientalnych od stylu myślenia właściwego filozofii Zachodu. Wobec […] dominacji praktyki prezentacji dziejów filozofii według układu wyznaczonego przez kolejne dokonania indywidualnych filozofów, […]
Profesor Ryszard Kleszcz, obchodzący jubileusz 70-lecia urodzin, należy do czołowych przedstawicieli polskiej filozofii analitycznej. Nawiązując do najlepszych wzorów uprawiania filozofii w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, podejmuje w swej twórczości naukowej wiele wątków związanych z teorią racjonalności, logiką, teorią argumentacji, a także metodologią, metafilozofią, filozofią religii oraz etyką. Prezentowany tom, wchodzący w skład serii „Bibliotheca Philosophica” zainicjowanej przez prof. Ryszarda Kleszcza, stanowi wyraz […]
