Kategoria: aktualności

Standardowy model kosmologiczny. Studium metodologiczne

Kosmologia współczesna ma status nauki interdyscyplinarnej w tym sensie, że łączy dwie teorie, na bazie których wypracowywany jest model – standardowy model cząstek elementarnych i standardowy model kosmologiczny. Ta metodo­logiczna ewolucja dokonuje się dzięki doskonalonym narzędziom obserwacji (no­woczesne teleskopy, detektory, misje satelitarne). Efekty obserwacji naziemnych i satelitarnych dają się przedstawić między innymi w postaci map wielkoskalowej struktury Wszechświata, co pozwala […]

Rozwój nauki w biofilozofii Georges’a Canguilhema

Fakt, że Canguilhem występuje zawsze w towarzystwie swoich francuskich kolegów i koleżanek powoduje, że nie jest, jak i mało kto z tego grona, uznawany za interesującego myśliciela przez tak zwaną analityczną filozofię nauki. Wynika to zapewne z ograniczonej dostępności francuskich prac oraz bariery językowej, która powoli zanika wraz z kolejnymi tłumaczeniami i artykułami omawiającymi poszczególnych myślicieli. Drugi powód jest pewnie o wiele bardziej istotny. Współczesną francuską filozofię […]

Era komputeryzacji

Twierdzi się, że ludzkość żyje obecnie w fazie antropocenu, globalizacji, w erze zagłady klimatycznej, epoce post-humanum lub w erze komputeryzacji. Cztery pierwsze z dominujących pięciu diagnoz świata są pesymistyczne: uznają teraźniejszość za okres tragiczny – inicjujący zmierzch cywilizacji lub nawet zagładę ludzkości spowodowaną narastaniem źle wytyczonych roszczeń, żądz i interesów oraz zwykłej głupoty części ludzi, w tym suwerenów. Mówi się, […]

Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu

Zmiana klimatu jest bez wątpienia jednym z poważniejszych, jeśli nie najpoważniejszym, wyzwaniem cywilizacyjnym, z jakim ludzkość mierzy się na początku XXI wieku (IPCC, 2018). Jeśli chcemy, aby nasza diagnoza problemu była prawidłowa, a zaproponowane rozwiązania skuteczne, musimy bazować na wiedzy naukowej. W debacie publicznej, w tym w mediach, a także w rozmowach prywatnych, możemy spotkać się z wieloma nieprawdziwymi informacjami na temat zmiany klimatu, […]

Zmarła Doktor Irena Tarraro-Żebrowska

Z żalem zawiadamiamy, że 2 stycznia 2022 roku zmarła Irena Tarraro-Żebrowska (1940-2022) doktor nauk fizycznych w zakresie astronomii Wieloletni pracownik naukowy i dydaktyczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (Zakład Metod Numerycznych i Zakład Kartografii) oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (Instytut Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych) Znakomity nauczyciel astronomii ogólnej, matematyki i statystyki, astronomicznych podstaw geografii i kartografii astronomicznej   Msza święta żałobna […]

Zmarł paleoantropolog Richard Leakey

Światowej sławy kenijski paleoantropolog Richard Leakey zmarł 2 stycznia 2022 r. w wieku 77 lat. Jego najsłynniejszym odkryciem (z 1984 roku) jest tzw. Chłopiec znad Jeziora Turkana — niemal kompletny szkielet 9-letniego hominida – przedstawiciela Homo ergaster – który żył i zginął ok. 1,5 mln lat temu.

Studia Philosophica Wratislaviensia Tom 16 Nr 3 i 4 (2021)

Ukazały się wersje cyfrowe numerów 3 i 4 2021 „Studia Philosophica Wratislaviensia”. W numerze 3. Czytelnicy znajdą sympozjum wokół książki Wojciecha Sadego pt. „Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce”. Studia Philosophica Wratislaviensia Tom 16 Nr 3 (2021) Cały numer / Full issue  Mateusz Kotowski, Krzysztof Szlachcic | Wprowadzenie | Strony 7 | DOI: https://doi.org/10.19195/1895-8001.16.3.1 | Zobacz […]

Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych czynników środowiskowych. Wpływają one bezpośrednio i pośrednio na funkcjonowanie eko-systemów oraz na możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności gospodarczej. Siła oddziaływania zmian klimatu na człowieka jest bardzo duża. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze rośnie, a skutki tego procesu są już dostrzegalne gołym okiem. Niestety zmiany te, w przeważającej mierze, mają niekorzystny charakter. Jednocześnie zauważa się dużą […]

Narratio prima. Relacja pierwsza z ksiąg O obrotach Mikołaja Kopernika

Pierwsze pełne tłumaczenie na język polski książki Jerzego Joachima Retyka Narratio prima (Relacja pierwsza z ksiąg O obrotach Mikołaja Kopernika) – pierwszego drukowanego wykładu astronomii heliocentrycznej, napisanego latem 1539 na zamku w Lubawie, u boku Mikołaja Kopernika, a wydanego w 1540 roku w Gdańsku. Retyk przeszedł do historii nauki światowej jako jedyny uczeń Kopernika i człowiek, który w decydujący sposób przyczynił się do ukazania […]

Zmarł Edward O. Wilson, jeden z najbardziej wpływowych współczesnych naukowców świata. Miał 92 lata

Zmarł Edward O. Wilson, amerykański naukowiec nazywany „współczesnym Darwinem” i „ojcem socjobiologii”, jeden z najbardziej wpływowych współczesnych naukowców świata. Miał 92 lata. Wilson uważany jest za jedego z czołowych biologów i przyrodoznawców na świecie. Wilson urodził się w 1929 roku w amerykańskiej Alabamie. Entomologią, czyli nauką o owadach, zainteresował się już w dzieciństwie, kiedy całe dnie spędzał na mokradłach i w lesie, zbierając […]

Special issue: “Normative aspects of scientific research in the light of Polish regulations”

The editors of the philosophical journal Diametros are planning to publish a special issue devoted to the topic “Normative aspects of scientific research in the light of Polish regulations”. The subject of the planned issue encompasses the normative – i.e. both ethical and legal – problems of research conducted in various branches of the sciences: biomedical, social, […]

Radosnego Bożego Narodzenia i szczęśliwego Nowego 2022 Roku!

W trakcie przesłuchiwania Jezusa Piłat nieoczekiwanie stawia oskarżonemu pytanie: „Skąd ty jesteś?”

Pytanie o to, „skąd” jest Jezus, jako pytanie o Jego wewnętrzne pochodzenie, a tym samym o Jego rzeczywistą istotę […] ma charakter osobliwego paradoksu. Z jednej strony przeciwko Jezusowi przemawia to, że Jego pochodzenie jest dokładnie znane: nie pochodzi przecież z nieba, od „Ojca”, z „wysoka”, jak sam mówi (J 8, 23). Nie: „Czyż to nie jest Jezus, syn Józefa, którego ojca i matkę my znamy? Jakżeż może on teraz mówić: »Z nieba zstąpiłem«?” (J 6, 42).

Bóg rodzi się jako człowiek.
Przychodzi do nas.
Staje się częścią dziejów naszego świata.

Życzymy Państwu,
żebyście w te Święta
i w Nadchodzącym Nowym Roku
nieustannie odnajdywali w sobie
miłość, dobroć i życzliwość.

Radosnego Bożego Narodzenia
i szczęśliwego Nowego 2022 Roku!

Zarząd Sekcji Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych PTF

Roczniki Filozoficzne 69 (4) 2021. Zapraszamy do lektury!

  Roczniki Filozoficzne 69 nr 4 (2021)   Artykuły O determinizmie, przyczynowości i wolnej woli: wkład fizyki | Grzegorz Karwasz | 5-24 | pdf (English) Tragedia i sceptycyzm | Robert Piłat, Martyna Filcek | 25-42 | pdf Krzywda i przebaczenie w Doktorze Żywago Borysa Pasternaka | Anna Głąb | 43-62 | pdf (English) Jaka konwergencja? Jaka korespondencja? Peirce’owska koncepcja prawdy | Dominik Jarczewski […]

Zwodniczy ogród błędów. Piśmiennictwo alchemiczne do końca XVIII wieku – Rafał T. Prinke. OPEN ACCES

[1]   Rafał T. Prinke – Zwodniczy ogród błędów. Piśmiennictwo alchemiczne do końca XVIII wieku „Zwodniczy ogród błędów” jest pierwszą w polskiej literaturze naukowej systematyczną i krytyczną prezentacją całości piśmiennictwa alchemicznego (wraz z towarzyszącą mu ikonografią) oraz aktualnego stanu badań nad tą specyficzną grupą źródeł. W swym zasadniczym założeniu praca stanowi wprowadzenie do źródłoznawstwa alchemii, poświęcając wiele miejsca kwestiom datacji, […]

Hypothesis in science: a permanent feature or a temporary expedient to be tolerated?

Philosophical Perspectives on Sciences   International Conference Hypothesis in science: a permanent feature or a temporary expedient to be tolerated? The 550th anniversary of the birth of Nicolaus Copernicus The idea of conference It is sometimes assumed that the heliocentric (Copernican) and geocentric (Ptolemaic) systems were considered to be equally valid for a long period of time. On the contrary, there […]

Filozoficzne korzenie metody krytycznej K.R. Poppera

Za sprawą K.R. Poppera metoda krytyczna stała się w XX wieku synonimem nie tylko metody naukowej, lecz w ogóle racjonalnego dyskursu.
Idea metody krytycznej jest jednak ideą kontrowersyjną. Dla kontynuatorów myśli Hume’a jest ona nadal synonimem sceptycyzmu poznawczego. Dlatego deklaracja Poppera z lat 50. ubiegłego stulecia, iż od zawsze uważał siebie za realistę, wywołała konsternację nawet wśród jego najbardziej zagorzałych zwolenników. Czyż można być zwolennikiem krytycyzmu i zarazem realistą?
Istnieje wszakże inna tradycja krytycyzmu mająca swe korzenie w myśli Sokratesa i Kanta. Jest ona drogą pośrednią pomiędzy niekrytycznym dogmatyzmem a hiperkrytycznym sceptycyzmem. Łączy ze sobą dwa przeciwne elementy: negatywną krytykę zasad z pozytywnym ich potwierdzeniem.
Metoda krytyczna Poppera wyrasta z tradycji filozofii krytycznej Kanta. Nie jest jednak jej prostą kontynuacją, lecz rezultatem złożonego procesu. Był to proces krytycznej modyfikacji podstawowych pojęć i założeń filozofii Kanta, rozpoczęty przez J.F. Friesa i kontynuowany w jego szkole.
Autor podejmuje się w obecnej pracy analizy tego złożonego procesu w celu pokazania zarówno intelektualnych związków Poppera z tą tradycją, jak i jego nowatorstwa.

Koncepcje filozofii przyrody w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1978–1993

Filozofia przyrody pełniła istotną rolę w dziejach Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W okresie formowania się Wydziału Filozoficznego PAT, w środowisku tym ścierały się różne podejścia badawcze. W latach 1978–1993 filozofię przyrody uprawiano tam zarówno w nawiązaniu do neotomizmu (K. Kłósak, T. Wojciechowski, P. Lenartowicz), jak i w ścisłym kontakcie z naukami szczegółowymi, współczesną logiką i filozofią nauki. Dużą rolę w rozwoju tego […]

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce Nr 70 (2021)

Ukazał się nowy numer Zagadnień Filozoficznych w Nauce 70 (2021). Zapraszamy do lektury. Pełny numer PDF (English) Artykuły The role of biosemiosis and semiotic scaffolding in the processes of developing intelligent behaviour   |   Anna Sarosiek   |   9-44   |   PDF (English) Information and brain   |   Radosław Kycia   |   45-72   |   PDF (English) Galileo’s paradox and […]

Arystoteles na nowo odczytany. Ryszarda Kilvingtona Kwestie o ruchu. OPEN ACCES

Prezentowana książka jest efektem wieloletnich badań dotyczących wyjątkowego okresu w historii nauki średniowiecznej, mianowicie początków fizyki matematycznej. Składaj się na nią dwie części: monografia, w której autorka odpowiada na pytanie, czy czternastowieczna fizyka matematyczna,  inspirowana nominalistyczną. filozofią Wilhelma Ockhama, doprowadziła do zerwania z jakościową fizyką Arystotelesa już w wieku czternastym, oraz tłumaczenie Kwestii o ruchu Ryszarda Kilvingtona – jednego z twórców szkoły Oksfordzkich Kalkulatorów. W swoich kwestiach Kilvington podejmuje analizę zagadnienia zmian, rozumianych, zgodnie z definicją. Arystotelesa, jako ruch przestrzenny, zmiany jakościowe oraz ilościowe w ujęciu nominalistycznym, czyniąc matematykę właściwym językiem opisu przyrody. Jakiego rodzaju są te „obliczenia” i jakie dzięki nim osiągamy rezultaty, Czytelnik dowie się z lektury obydwu części tej książki.

Międzywarsztatowe Seminarium Sekcji Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych PTF

Międzywarsztatowe Seminarium Sekcji Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych PTF 18.12.2021, g. 10:00 (on-line – ZOOM) Michał Wagner Instytut Filozofii UKSW w Warszawie Polska myśli ewolucjonistyczna w drugiej połowie XIX wieku Streszczenie Analizując recepcję doktryny naukowej w danym kraju, można czasem dostrzec, iż jej krytyka bądź też obrona zmieniają jej treść. W mojej prezentacji będę argumentował, że taka sytuacja […]