Czy roboty czują ból? 33 filozoficzne łamigłówki – Peter Cave

Przed­staw­ian­ie ekspery­men­tów myślowych, czyli opowieś­ci, które w atrak­cyjny sposób ilus­tru­ją skom­p­likowane idee, wyda­je się nieodłączną cechą filo­zo­fowa­nia. Wszak jak stwierdza chińskie przysłowie: jeden obraz może być wart więcej niż tysiąc słów. Czy robo­ty czu­ją ból? Petera Cave’a wpisu­je się w ten sposób pop­u­lary­zowa­nia filo­zofii, zaś 33 filo­zoficzne łamigłów­ki, o których infor­mu­je pod­ty­tuł książ­ki, to krótkie his­to­ryj­ki, poprzez które Cave próbu­je pokazać, że filo­zofia nie tylko nie jest trud­na, ale może być także niezwyk­le intere­su­ją­ca.

Celem książ­ki jest wprowadze­nie do subiek­ty­wnego wyboru najpop­u­larniejszych zag­wozdek filo­zoficznych, które doty­czą sze­rok­iego wach­larza prob­lemów: ety­cznych, metafizy­cznych i epis­te­mo­log­icznych. Każdy rozdzi­ał otwiera utrzy­mana w lekkim tonie opowieść, której bohater lub bohater­ka wrzuceni są w sytu­ację nieuchron­nie prowadzącą do jakiegoś filo­zoficznego dylematu: czy moż­na poświę­cić jed­ną osobę, aby ura­tować życie wielu? Czy abor­c­ja jest morder­st­wem? Czy moż­na pogodz­ić wol­ną wolę z deter­minizmem? Czy Achilles dogo­ni żółwia? Tytułowa his­to­ria opowia­da o kobiecie, która jest „bio­log­icznym robot­em” – mimo iż od strony fizy­cznej nie różni się od typowego przed­staw­iciela homo sapi­ens, to nikt nie chce jej uwierzyć, że przeży­wa prawdzi­we emoc­je. Wszak jest tylko „filo­zoficznym zom­bie”, by użyć jed­nego z zaskaku­ją­cych okreś­­leń funkcjonu­ją­cych we współczes­nej filo­zofii umysłu. Ale skąd może­cie wiedzieć, że i wy nie jesteś­cie rob­o­t­a­mi? – pyta Cave, namaw­ia­jąc czytel­ni­ka, aby sam zade­cy­dował, jaka odpowiedź wyda mu się najbardziej przekonu­ją­ca.

Cave we wprowadze­niu zaz­nacza, że jego celem było napisanie książ­ki dla każdego, stąd Czy robo­ty czu­ją ból? to pozy­c­ja, która powin­na przy­paść do gus­tu osobom, które dopiero zaczy­na­ją swo­ją przy­godę z filo­zofią. Pamię­ta­jąc jed­nak o tych bardziej dociek­li­wych czytel­nikach, Autor dołączył na końcu aneks, w którym moż­na znaleźć przyp­isy bib­li­ograficzne do opowiedzianych his­torii oraz rekomen­dac­je do dal­szej lek­tu­ry.

Piotr Bił­go­ra­js­ki

Tekst ukazał się w „Filo­zo­fuj” 2019 nr 6 (30), s. 55. W pełnej wer­sji graficznej jest dostęp­ny w pliku PDF.

Peter Cave, Czy robo­ty czu­ją ból? 33 filo­zoficzne łamigłów­ki, przeł. M.L. Kali­nows­ki, Wydawnict­wo Naukowe PWN, Warsza­wa 2019, 218 s., ISBN:9788301207380, EAN:9788301207380

Piotr Biłgorajski – Doktorant w Instytucie Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W pracy zajmuje się eksperymentami myślowymi. Posiada wygodny fotel.