Czym jest filozofia przyrody?

Filozofia przyrody (łac. philosophia naturalis, cosmologia) była pierwszym obszarem rozważań filozoficznych w starożytnej Grecji. Z czasem, tematyka filozoficznoprzyrodnicza stała się tylko jednym, choć bardzo istotnym, z działów filozofii. Filozofia przyrody jest również prekursorką nowożytnej nauki, która się z niej wyodrębniła i uniezależniła.
Początkowo filozofia przyrody zajmowała się wszystkimi zagadnieniami współczesnej nauki, rozpatrywanymi jednak najczęściej metodami filozoficznymi. Filozofia, rozumiana jako umiłowanie mądrości, wiązała się z dążeniem do zrozumienia funkcjonowania wszechświata. Miała ona wtedy jednak charakter spekulatywny i brakowało w niej rozwiniętej metodologii badań i rygoryzmu obserwacji. Stopniowo jednak empiryczne badanie rzeczywistości materialnej wyodrębniało się z głównego nurtu badań filozoficznych. W XVII w. nastąpiło rozdzielenie filozofii i nauki. Jeszcze do XIX wieku wielu naukowców było jednocześnie filozofami.

Współczesna filozofia przyrody

zajmuje się rozważaniami nad rzeczywistością materialną, opierając się o dorobek nauk empirycznych, uwzględniając ich metodologię i historię nauki. Podejmuje również problemy pomijane przez nauki empiryczne lub też zajmuje holistyczne stanowisko wobec człowieka i natury.
Od filozofii przyrody należy też odróżnić filozofię nauki, która za swój przedmiot bierze samą naukę, a nie przyrodę. Filozoficzna refleksja nad nauką obejmuje jej krytykę i analizę jej metod badawczych, a także badanie języka nauki.
Zagadnienia występujące we współczesnej filozofii przyrody:

  • problem elementarnych składników materii;
  • natura czasu;
  • natura przestrzeni;
  • problemy nieskończoności czasu i przestrzeni;
  • problemy prawidłowości zachodzących w przyrodzie, przyczynowości, determinizmu i indeterminizmu;
  • istota życia, jego geneza i ewolucja;
  • problem świadomości;
  • problem matematyczności przyrody;
  • podstawowe założenia filozoficzne nauk empirycznych;
  • filozoficzne interpretacje teorii naukowych.

Książki, czasopisma, artykuły, blogi

Warsztaty, wykłady, seminaria

Ostatnie aktualności

+ Ks. Prof. Zygmunt Hajduk SDS

Sekcja Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych Polskiego Towarzystwa Filozoficznego z wielkim żalem i smutkiem żegna Księdza Profesora Zygmunta Hajduka – cichego i skromnego Mistrza, który wciąż oddziałuje na środowisko filozofów, metodologów nauki i przyrodników w całej Polsce.
Żegnamy Autora wyrafinowanych i niekiedy niełatwych w odbiorze publikacji, wyrozumiałego Recenzenta wielu książek i artykułów, prac dyplomowych, doktoratów, habilitacji i postępowań profesorskich, spolegliwego i troskliwego Promotora, Opiekuna i Mentora, współczującego i empatycznego Prodziekana. Żegnamy naszego Przyjaciela.

Biologia potoczna: jak intuicje kształtują nasze rozumienie świata żywego

Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii KUL zapraszają do udziału w Seminarium z Antropologii Porównawczej. W roku akademickim 2024/25 tematem przewodnim jest myślenie zdroworozsądkowe i ontologie potoczne ujęte z perspektywy kognitywistycznej i psychologicznej. Najbliższe spotkanie odbędzie się 22 stycznia 2025 r. o godz. 17:00. Dr Anna Dutkowska wygłosi referat pt. Biologia potoczna: jak intuicje kształtują nasze rozumienie świata żywego. MS Teams: ID SPOTKANIA: 373 881 […]

Poznawanie przyrody i filozofia. Wybrane zagadnienia filozofii przyrody i filozofii przyrodoznawstwa

Niniejsza publikacja zarówno pod względem merytorycznym, jak i sposobu filozofowania […] zawiera przegląd tematów badań prowadzonych aktualnie przez obecnych oraz emerytowanych, choć nadal aktywnych naukowo, pracowników Katedry Filozofii Przyrody Instytutu Filozofii UKSW w Warszawie, będącej spadko­bierczynią Sekcji Filozofii Przyrody UKSW, funkcjonującej do 2019 roku. Autorzy opublikowanych opracowań uczestniczą w regularnych spotkaniach naukowych, organizowanych w ramach działalności Katedry Filozofii Przyrody, w trakcie których są prezentowane i poddawane dyskusji wyniki prowadzonych przez nich badań. To właśnie z tych prezentacji i dyskusji zrodził się pomysł niniejszej publikacji, której celem jest przedstawienie panoramy zagadnień podejmowanych aktualnie przez uczestników wspomnianych spotkań.

Poszczególne rozdziały poświęcone zostały rozmaitym tematom z zakresu filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, ujętym zarówno w perspektywie badań historycznych, jak i przedmiotowych. Ich wspólnym mianownikiem jest poszukiwanie i ukazywanie związków, zachodzących między dawnym oraz współczesnym przyrodoznawstwem a filozofią. Autorzy opracowań są przekonani, że wobec rozwoju nauk przyrodniczych istnieje potrzeba wskazy­wania na ich wieloraki związek z filozofią oraz podkreślania nieredukowalnej obecności problematyki filozoficznej w badaniach naukowych. Wciąż bowiem w powszechnej świadomości zwłaszcza młodych przyrodników utrwala się przekonanie, że nauka to coś, co obywa się bez jakiejkolwiek filozofii. Wyka­zywanie i opisywanie związków, występujących między przyrodoznawstwem i filozofią, ma więc na celu zarówno troskę o poprawne rozumienie samego przyrodoznawstwa, jak i podjęcie zagadnień metodologicznych i ontologicznych, wynikających z poznania naukowego. […] Zebrane w książce opracowania dają wgląd w kierunki rozważań prowadzonych na gruncie obu tych dyscyplin i uzmysławiają wielość, złożoność, doniosłość i atrakcyjność problematyki, ujawniającej się na styku naukowo-przyrodniczego poznawania przyrody oraz dążenia do dogłębnego i całościowego jej zrozumienia na gruncie filozofii.

Więcej aktualności

Nasza działalność

Andrzej Zykubek
Zapraszam na