Granice natury – granice nauki

Panel dyskusyjny podczas X Polskiego Zjazdu Filozoficznego

Panel odbył się 18 września 2015 r.

Można wyróżnić co najmniej cztery sposoby rozumienia terminu natura (przyroda): (a) jako całość tego, co istnieje; (b) jako to, co opisuje przyrodoznawstwo; (c) jako wyróżniony, autonomiczny przedmiot opisywany przez nauki przyrodnicze. Można także przyjąć rozumienie (d), zgodnie z którym natura jest konstytutywnym składnikiem bytu przejawiającym się w działaniu. Jeśli przyjmie się rozumienie (b), to wówczas granice nauk przyrodniczych będą granicami natury. Jednakże tytułowy problem panelu suponuje, że należy przyjąć rozumienie (c), które zakłada jej ontyczną, epistemiczną i metodologiczną autonomię. Natura jest rozumiana wówczas jako to, co fizyczne i ujęte teleologicznie w przeciwieństwie do nauki rozumianej jako jedna z form kultury. Przy takim założeniu możemy granice natury ujmować niezależnie od granic nauki i badać ich wzajemne zależności uwzględniając w szczególności rozumienie (d), zgodnie z którym natura bytu wyznacza jego właściwości i zachowanie oraz normy określające działania podejmowane wobec niego.

W trakcie panelu zostaną podjęte następujące, powiązane ze sobą, problemy:

1. Czy natura wyznacza granice nauce?
2. Czy natura wyznacza granice postępu technologicznego?
3. Czy natura wyznacza granice wolności człowieka w zakresie jej przekształcania?
4. Czy nauka wyznacza granice naturze?
5. Jakie są metodologiczne i etyczne ograniczenia nauki w badaniu natury?
6. Czy uczeni ponoszą odpowiedzialność za stan przyrody?
7. Jakie są relacje między prawami natury a prawami przyrody ustalanymi przez nauki przyrodnicze?
8. Czy jesteśmy zobowiązani działać zgodnie z prawami natury?

Moderator: Prof. Paweł Zeidler (IF UAM)