Nakładem Oficyny Wydawniczej Aspra ukazała się książka Romana Dudy pt. Historia matematyki w Polsce na tle dziejów nauki i kultury.

Książka przedstawia historię matematyki na ziemiach polskich od czasów pogańskich po czasy najnowsze, ze szczególnym uwzględnieniem okresu rozpoczętego reformami Komisji Edukacji Narodowej, poprzez wieki XIX i XX do współczesności. Obficie ilustrowana, solidnie udokumentowana, opowiada o licznych osiągnięciach matematyków polskich, między innymi o znanej na świecie polskiej szkole matematycznej lat międzywojennych, i o wielkich tragediach, w tym o stratach spowodowanych II wojną światową, a także o trudnym powojennym odrodzeniu. Lektura dla każdego zainteresowanego polską kulturą i jej osiągnięciami.

Format B5, objętość 626 stron, 2018
ISBN 978-83-7545-822-0

Historia matematyki w Polsce na tle dziejów nauki i kultury
Roman Duda

Spis treści

Skróty i oznaczenia 13

Przedmowa 19

Polska w średniowieczu (wieki XI-XV) 25

1. Wprowadzenie 25
2. Prehistoria 26
3. Średniowiecze 27
4. Uniwersytety 29
5. Matematyka w Europie przed 1400 rokiem 34
6. Początek Polski 35
7. Witelo 37
8. Powstanie uniwersytetu w Krakowie 40
9. Matematyka w Europie w wieku XV 42
10. Matematyka polska w wieku XV 44
11. Średniowieczny uczony 47
12. Kopernik 49

Polska u progu czasów nowożytnych (wieki XVI-XVIII) 53

1. Wiek XVI w kulturze 53
2. Szkoły rachmistrzów 54
3. Europejskie szkolnictwo 57
4. Szkolnictwo w Polsce 59
5. Matematyka polska w wieku XVI 65
6. Wiek XVII i powstanie nowożytnej nauki 69
7. Uniwersytety w Krakowie, Wilnie i Lwowie oraz inne polskie uczelnie 75

Matematyka europejska w wiekach XVII-XVIII 80

1. Matematyka polska w wieku XVII 82
2. Epoka saska (1697-1763) 89
3. Epoka stanisławowska (1764-1795) 92
4. Reformy Komisji Edukacji Narodowej 93
5. Inne reformy szkolnictwa europejskiego 99
6. Matematyka polska w wieku XVIII 102
7. Polska terminologia matematyczna 105
8. Upadek kraju i rozbiory 106

Polska rozbiorowa I (okres 1795-1865) 109

1. Po utracie państwa 109
2. Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie 109
3. Matematyka na Uniwersytecie Królewskim 115
4. Uniwersytet w Wilnie i Wileński Okręg Naukowy 118
5. Galicja i uniwersytety w Krakowie i Lwowie 120
6. Działalność wydawnicza 123
7. Emigracja 125
8. Matematyka polska w okresie 1795-1865 127

Polska rozbiorowa II (1865-1914) 135

1. Szkoła Główna w Warszawie 135
2. Uniwersytet rosyjski w Warszawie 140
3. Działalność organizacyjna w Warszawie 143
4. Polacy na emigracji (Paryż, Peru, Rosja) 149
5. Kraków 157
6. Lwów 159
7. Zabór pruski 162
8. Wyższe szkolnictwo techniczne 163
9. Działalność ponadzaborowa 165
10. Działalność wydawnicza 167
11. Współpraca międzynarodowa 173
12. Kultura matematyczna 174
13. Matematyka polska w okresie 1865-1915 177
14. Podsumowanie okresu 187

Polska między dwoma wojnami (1915-1940) 189

1. Wstęp 189
2. I wojna światowa 190
3. Ośrodki matematyczne 195
4. Warszawska szkoła matematyczna 203
5. Warszawska szkoła logiczna 206
6. Lwowska szkoła matematyczna 210
7. Znaczenie polskiej szkoły matematycznej 214
8. Model kariery akademickiej 216
9. Polskie Towarzystwo Matematyczne 218
10. Działalność wydawnicza 222
11. Współpraca międzynarodowa 225
12. Kultura matematyczna 231
13. Emigracja 234

Matematyka polska lat międzywojennych 237

1. Wstęp 237
2. Teoria mnogości 238
3. Topologia 246
4. Logika matematyczna i podstawy matematyki 255
5. Analiza matematyczna 258
6. Teoria funkcji rzeczywistych 260
7. Funkcje zespolone 261
8. Równania różniczkowe 262
9. Szeregi trygonometryczne i ortogonalne 268
10. Analiza funkcjonalna 270
11. Teoria miary 279
12. Teoria prawdopodobieństwa 281
13. Geometria różniczkowa 282
14. Algebra 284
15. Teoria liczb 285
16. Matematyka dyskretna 286
17. Statystyka matematyczna 288
18. Mechanika 291
19. Inne 293
20. Spojrzenie z zewnątrz 295
21. Próba oceny 296

Katastrofa II wojny światowej 301

1. Najazd na Polskę 301
2. Okupacja sowiecka Kresów Wschodnich (1939-1941) 302
3. Okupacja niemiecka (1939-1945) 305
4. Państwo podziemne i tajne nauczanie 308
5. Straty wojenne 311

Polska po II wojnie światowej 317

1. Zmiany terytorialne i polityczne 317
2. Nowa sieć akademicka 318
3. Odradzanie się matematyki polskiej (1944-1949) 324
4. Współpraca międzynarodowa 327
5. Nowe kadry 329
6. Działalność wydawnicza 334
7. Komunistyczna reforma nauki 335
8. Późniejsze uwarunkowania polityczne (1955-1989) 338
9. Emigracja 342
10. Centrum Banacha i inne centra 345
11. Międzynarodowy Kongres Matematyków w Warszawie 347
12. Kultura matematyczna 348

Matematyka polska po II wojnie światowej 353

1. Wstęp 353
2. Teoria mnogości 356
3. Topologia 357
4. Logika matematyczna i podstawy matematyki 360
5. Analiza 363
6. Równania różniczkowe 365
7. Funkcje zespolone 369
8. Algebra 371
9. Teoria prawdopodobieństwa 373
10. Statystyka matematyczna 375
11. Teoria liczb 376
12. Analiza funkcjonalna 378
13. Analiza harmoniczna 381
14. Informatyka 382
15. Zastosowania matematyki 385
16. Matematyka dyskretna 387
17. Próba oceny 387

Próba podsumowania 389

1. Odległa przeszłość (do 1861 roku) 389
2. Znaczenie półwiecza (1861-1914) 390
3. Polska szkoła matematyczna i jej zagłada (1918-1945) 391
4. Trudne odrodzenie (1945-1989) 394
5. Odzyskanie niepodległości i potem (po roku 1989) 395
6. Uznanie w świecie i w kraju 396
7. Zakończenie 401

Znaczniejsi matematycy polscy 403

1. Polska przedrozbiorowa (w przybliżeniu do roku 1795) 404
2. Okres rozbiorowy (1795-1915) 412
   • Profesorowie Uniwersytetu Królewskiego w Warszawie 412
   • Profesorowie i znaczniejsi wychowankowie Szkoły Głównej w Warszawie 413
   • Profesorowie i docenci krakowscy, lwowscy i wileńscy 415
   • Inni matematycy polscy czynni w kraju 422
   • Matematycy polscy lub polskiego pochodzenia czynni przed I wojną światową poza Polską 423
3. Okres międzywojenny i czas wojny (1915-1945) 428
   • Matematycy czynni w kraju 428
   • Matematycy, którzy wyjechali z Polski po I wojnie światowej …440
4. Okres po 1945 roku 444
   • Matematycy czynni w kraju 444
   • Matematycy, którzy wyjechali z Polski po II wojnie światowej ….453

Ważniejsze książki matematyczne polskie 455

1. Okres przedrozbiorowy 455
2. Pierwszy okres rozbiorowy (do roku 1864) 461
3. Drugi okres rozbiorowy (półwiecze 1864-1914) 462
4. Lata międzywoj enne 466
5. Monografie Matematyczne 469
6. Biblioteka Matematyczna 472
7. Inne książki po 1945 roku 476
8. Dzieła zebrane 480

Ważniejsze czasopisma matematyczne polskie 483

1. Czasy rozbiorowe 483
2. Lata międzywojenne 485
3. Okres po 1945 roku 487

Przewodnik bibliograficzny 493

1. Archiwa, bibliografie, słowniki i encyklopedie 493
   1. Archiwa matematyczne i obejmujące matematykę (zasoby, inwentarze) 493
   2. Bibliografie obejmujące matematykę 495
   3. Bibliografie obejmujące historię matematyki 496
   4. Słowniki i encyklopedie 497
   5. Serie wydawnicze zawierające materiały historyczno-matematyczne 499
2. Szkolnictwo (szkoły, uczelnie, nauczanie) 500
   • Szkoły (niższe i średnie) 500
   • Uczelnie (akademie i uniwersytety) 502
     • Ogólnie 502
     • Kraków 504
     • Wilno i Wileński Okręg Naukowy (w tym Krzemieniec) 506
     • Lwów 507
     • Warszawa 509
     • Inne krajowe 511
   • Nauczanie matematyki 513
3. Nauka i kultura (tło, struktury, środowisko) 516
   1. Dzieje matematyki powszechnej 516
   2. Dzieje nauki i kultury polskiej 517
   3. Struktury organizacyjne w kraju (akademie i towarzystwa naukowe) 519
   4. Działalność naukowa poza krajem 520
   5. Zjazdy z udziałem Polaków 522
      1. Krajowe 523
      2. Międzynarodowe 525
   6. Polskie Towarzystwo Matematyczne 528
4. Dzieje matematyki polskiej 528
   • Opracowania całościowe 529
   • Opracowania okresowe 530
     • Polska przedrozbiorowa 531
     • Polska rozbiorowa 531
     • Polska międzywojenna 532
     • Polska po II wojnie światowej 533
   • Opracowania szczególne (dziedziny) 533
   • Niektóre problemy 540
5. Materiały osobiste 542
   • Wspomnienia obszerne (książki) 542
   • Wspomnienia krótkie (artykuły) 543
   • Listy i wywiady 547

Aneksy 549

• Aneks 1. Oferta dydaktyczna z matematyki na uniwersytetach
• polskich w roku akademickim 1930/1931 549
• Aneks 2. Zjazdy Matematyków Polskich 554
• Aneks 3. Członkowie honorowi PTM 557
• Aneks 4. Doktoraty z matematyki i logiki na UW w Warszawie (1919-1939) 559
• Aneks 5. Habilitacje z matematyki i logiki w Warszawie (1919-1939)…564
• Aneks 6. Doktoraty z matematyki i logiki we Lwowie (1919-1939) 566
• Aneks 7. Habilitacje z matematyki i logiki we Lwowie (1919-1939) 568
• Aneks 8. Doktoraty z matematyki i logiki na UJ w Krakowie (1918-1939) 570
• Aneks 9. Habilitacje z matematyki i logiki na UJ w Krakowie (1919-1939) 571
• Aneks 10. Doktoraty i habilitacje z matematyki na USB w Wilnie (1919-1939) 572

Indeksy 573

• Indeks 1. Matematyka (działy, pojęcia, wyniki itp., ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć polskich) 574
• Indeks 2. Nauczanie i upowszechnianie matematyki (formy szkolne i uniwersyteckie, stopnie i tytuły, ważniejsze czasopisma i serie wydawnicze, programy, reformy itp.) 578
• Indeks 3. Prądy umysłowe i ważniejsze organizacje 582
• Indeks 4. Miejscowości oraz związane z nimi instytucje i wydarzenia….584 Indeks 5. Matematycy związani z Polską i polscy historycy matematyki 591
• Indeks 6. Pozostałe osoby  605
• Indeks 7. Wykaz ilustracji i ramek 619