Konsekwencje wyjaśnień darwinowskich w metaetyce

Adrian Kuźniar

Liczni filozofowie utrzymują, że dysponujemy dobrymi racjami, by sądzić, że przynajmniej niektóre z naszych przekonań wartościujących − w szczególności przekonań moralnych − to przekonania będące skutkami procesu ewolucji biologicznej na drodze doboru naturalnego. Dotyczy to w pierwszej kolejności tych przekonań wartościujących, które odnajdujemy w wielu kulturach i spotykamy w różnych okresach historycznych. Zespół przekonań o ewolucjonistycznej genezie konstytuuje element naszego fenotypu i ma charakter adaptacyjny; stanowi nasze przystosowanie do warunków szeroko rozumianego środowiska – przede wszystkim środowiska społecznego. Gdyby dobór naturalny oddziaływał na naszych przodków inaczej, niż miało to miejsce, to także akceptowane przez nas sądy wartościujące byłyby inne, niż są w świecie aktualnym, chociaż posiadane przez nas władze intelektualne mogłyby pozostać w opisywanej sytuacji kontrfaktycznej niezmienione. Niniejsza praca poświęcona jest poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o filozoficzne konsekwencje hipotezy stwierdzającej darwinowską proweniencję naszych przekonań wartościujących.

Spis treści

Wprowadzenie

ROZDZIAŁ I
Wiele twarzy realizmu metaetycznego

• 1. Realizm a antyrealizm
• 2. Realizm subiektywistyczny
• 3. Realizm dotyczący wartości według Sharon Street
• 3.1. Ekspozycja
• 3.2. Uwagi krytyczne
• 4. Realizm w ramach ekspresywizmu
• 4.1. Preliminaria
• 4.2. Ekspresywizm metaetyczny
• 4.3. Fakty i własności moralne

ROZDZIAŁ II
Dylemat darwinowski

• 1. Realizm metaetyczny a wyjaśnienia darwinowskie
• 2. Dyskusja
• 2.1. Asymetria między antynaturalizmem a naturalizmem
• 2.2. Rola racjonalnej refleksji
• 2.3. Dylemat darwinowski a wpływ doksastycznie różnicujący
• 2.4. Realizm naturalistyczny
• 2.5. Koncepcja adaptacyjnego powiązania
• 2.5.1. Koncepcja adaptacyjnego powiązania a realizm subiektywistyczny
• 2.5.2. Koncepcja adaptacyjnego powiązania a naturalistyczny realizm obiektywistyczny
• 3. Podsumowanie

ROZDZIAŁ III
Konstruktywizm metaetyczny

• 1. Ekspozycja
• 2. Dyskusja
• 2.1. Konsekwencje normatywne
• 2.2. Zarzut metaetyczny z postaci sporów normatywnych
• 2.3. Komponent metaetyczny i komponent normatywny w konstruktywizmie
• 2.4. Konstruktywizm a teorie reakcji w sytuacji idealnej
• 2.5. Realizm w ramach ekspresywizmu a naturalistyczny obraz świata
• 2.6. Adaptacyjność przekonań wartościujących a ich wartość logiczna
• 2.7. Problem autoreferencji
• 3. Podsumowanie

ROZDZIAŁ IV
W stronę ewolucjonistycznej teorii błędu

• 1. Teoria błędu Johna L. Mackiego
• 2. Uwaga krytyczna Simona Blackburna
• 3. Teoria metaetyczna Michaela Ruse’a
• 4. Uwagi krytyczne o stanowisku Michaela Ruse’a
• 4.1. W świecie złudzenia
• 4.2.Teoria subiektywistyczna
• 4.3. Zasady moralne jako reguły gry
• 5. Podsumowanie

ROZDZIAŁ V
Sceptycyzm moralny Richarda Joyce’a

• 1. Wstępne uwagi metaetyczne
• 1.1. Ekspozycja
• 1.2. Uwagi krytyczne
• 1.2.1. Wyrażanie a relacja kauzalna
• 1.2.2. O pojęciu przekonania
• 1.2.3. Kompetencja leksykalna a sądy wartościujące
• 2. Ewolucja moralności
• 3. Projektywizm
• 3.1. Ekspozycja
• 3.2. Dyskusja
• 3.2.1. Niezależność od podmiotu
• 3.2.2. Minimalny projektywizm w ramach ekspresywizmu?
• 3.2.3. Wokół tezy fenomenologicznej
• 3.2.4. Problemy z tezą kauzalną
• 3.2.5. Podsumowanie
• 4. Naturalizm a znaczenie praktyczne sądów i faktów moralnych
• 5. Alternatywna rekonstrukcja i krytyka stanowiska metaetycznego R. Joyce’a
• 5.1. Ekspozycja
• 5.2. Uwagi krytyczne
• 5.2.1. Poziom metaetyczny
• 5.2.2. Poziom normatywny
• 6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ VI
Demistyfikująca funkcja eksplikacji darwinowskich według Petera Singera

• 1. Ekspozycja
• 2. Dyskusja
• 2.1. Problemy metaetyczne w The Expanding Circle
• 2.2. Akceptacja utylitaryzmu preferencji jako rezultat rozumowania
• 2.3. Interpretacja wyników badań empirycznych J. Greene’a et al
• 2.4. Antynaturalizm i zdolność rozumowego poznawania prawd moralnych
• 2.5. Zagadka autentycznego altruizmu
• 3. Podsumowanie

ROZDZIAŁ VII
Antynaturalizm w obliczu ewolucjonizmu

• 1. Ontologia
• 1.1. Ekspozycja
• 1.2. Dyskusja
• 1.2.1. Istnienie w sensie nieontologicznym
• 1.2.2. Czy termin „istnieć” jest terminem wieloznacznym?
• 2. Ewolucja a normatywne prawdy epistemiczne
• 2.1. Ekspozycja
• 2.2. Dyskusja
• 2.2.1. Sądy konieczne a posteriori
• 2.2.2. Ewolucja a zdolność do poznawania normatywnych prawd epistemicznych
• 2.3. Ekspozycja – kontynuacja
• 2.4.Dyskusja – kontynuacja
• 2.4.1. Prawdy matematyczne nie są prawdami normatywnymi
• 2.4.2. Antynaturalizm jako najsłabsze ogniwo
• 3. Epistemologia i ewolucja a racje praktyczne
• 3.1. Ekspozycja
• 3.2. Dyskusja
• 3.2.1. Moralny system motywacyjny
• 3.2.2. Uniwersalny wymiar sądów moralnych
• 3.2.3. Wokół adaptacyjności stanów akceptacji sądów moralnych
• 3.2.4. Adaptacyjność a wewnętrzna wiarygodność
• 3.2.5. Czy akceptujemy powszechnie złotą regułę?
• 3.2.6. Zagrożenie subiektywizmem
• 4. Podsumowanie

ROZDZIAŁ VIII
Status ontyczny obiektów matematycznych i jego metaetyczne konsekwencje

• 1. Skrajny realizm matematyczny
• 2. Skrajny realizm matematyczny a antynaturalizm metaetyczny
• 3. Realizm oszczędny W. v. O. Quine’a
• 4. Konsekwencje metaetyczne stanowiska realizmu oszczędnego w filozofii matematyki
• 5. Status sądów filozoficznych i normatywnych sądów epistemologicznych
• 6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ IX
Ekspresywizm a sceptycyzm

• 1. Argumenty Sharon Street i ich krytyka
• 2. Wartości a przedmioty makroskopowe
• 3. Teoria wiedzy Roberta Nozicka
• 4. Realizm w filozofii matematyki i antyrealizm w metaetyce?
• 5. Czy śledzimy niezależne prawdy wartościujące?
• 6. Ronalda Dworkina krytyka sceptycyzmu archimedesowego
• 6.1. Ekspozycja
• 6.2. Dyskusja
• 7. Traf epistemiczny
• 7.1. Powszechność trafu
• 7.2. Realizm subiektywistyczny jako alternatywa?
• 7.3. Zagadnienie konfliktów fundamentalnych
• 8. Podsumowanie

Zestawienie rezultatów
Summary
Bibliografia
Indeks

Adrian Kuźniar

Konsekwencje wyjaśnień darwinowskich w metaetyce

ISBN 978-83-7507-216-7
Format B-5, s. 367, bibliografia, indeks osobowy, Summary