LXI Tydzień Filozoficzny

Tematem tegorocznej, już LXI edycji Tygodnia Filozoficznego jest „RZECZYWISTOŚĆ – MYŚL – DZIAŁANIE”. W tym roku skupimy się na klasycznym podziale filozofii zaczerpniętym jeszcze od stoików, prezentując jednocześnie w obrębie środowiska uniwersyteckiego Wydziału Filozofii KUL różnorodne podejścia do uprawiania samej filozofii, jak i jej dyscyplin – metafizyki i ontologii, epistemologii i logiki, a także etyki i ujęć historycznych, skontrastowane z wielostronnymi podejściami innych ośrodków akademickich w Polsce. W tych trzech klasycznych dziedzinach filozofii wydaje się zawierać i wyczerpywać sens uprawiania filozofii w ogóle, ponieważ powstające w ciągu wieków refleksji filozoficznej inne dyscypliny filozoficzne, dają się ostatecznie wyprowadzić, bądź ostatecznie sprowadzić do tych trzech klasycznych dyscyplin.

Determinacji zawartości znaczeniowej terminów takich jak np.: ‘metafizyka’, ‘epistemologia’ czy ‘etyka’, można dokonać na dwa sposoby. Po pierwsze, poprzez charakterystykę sprawozdawczą w formule historycznej z dotychczasowych sposobów wykorzystania i rozumienia danego terminu, bądź po drugie, podając określenie o charakterze esencjalnym. Historyczne definiowanie ‘filozofii’ (‘metafizyki’) ma niewątpliwy walor eksplanacyjny, lecz często prowadzi do niekończących się sporów dotyczących zakresu jej natury. Z kolei podejście realno-esencjalne jest niewątpliwie atrakcyjniejsze, jednakże w obliczu dziejów tego pojęcia, rodzi się podejrzenie jego arbitralności – np. wtedy, gdy ktoś własny zespół przekonań filozoficznych przedstawia jako metafizykę.

Kształt tegorocznej edycji LXI Tygodnia Filozoficznego, zarówno od strony tematycznej, jak i doboru prelegentów, jest wyrazem wysiłków połączenia tych dwóch metod definiowania filozofii. Jako organizatorzy żywimy przekonanie, (1) że z dziejowo zastanej wielości poglądów na temat filozofii – metafizyki, da się określić to, co stanowi część wspólną, (2) rozumiany jako pewien szczególny sposób intelektualnego odnoszenia się do świata, który implikuje powstawanie nowych zespołów zagadnień tak, iż (3) od strony systematycznej, istnieje zasadniczo ograniczona ilość typów podejść i rozwiązań filozoficznych (metafizycznych), które wyczerpują wszystkie możliwości podejść i rozwiązań w ogóle.

Ponadto klasyczne ujęcie filozofii umożliwia wyszczególnienie pewnych cech i własności, które w naszym zamyśle zdeterminują tegoroczną debatę Tygodnia Filozoficznego, podobnie jak miało to miejsce w historii filozofii.  Są to zagadnienia dotyczące:

• największej możliwej uniwersalności badań – ich przedmiotem ma być rzeczywistość czy byt w całej rozciągłości;
• celu prowadzonych badań – mają służyć odkryciu najgłębszych struktur, zasad albo kategorii tego, co istnieje w ogóle;
• zakresu badań – odkrywane są nie tylko ostateczne struktury świata, ale także to, co jest całkowicie inne niż świat, czyli rzeczywistość boska;
• ostatecznych wniosków – formułowane są dyrektywy działania czy postępowania wobec odkrytych zasad rzeczywistości.

Filozofia, a metafizyka w szczególności, jako przedsięwzięcie badawcze została określona metodologicznie przez Arystotelesa. Nie oznacza to, że nie istniała ona wcześniej, jednakże żadna z powyższych jej determinacji utworzonych przez Stagirytę, nie została później odrzucona przez tych, którzy się do niej w ten lub inny sposób przyznawali. Taki bowiem sens miały zarówno zasadnicze rozważania filozoficzne Platona i tradycji przedsokratejskiej, jak i poglądy wielu filozofów późniejszych, aż do współczesności włącznie. Elementy tak rozumianej filozofii – metafizyki funkcjonują jako część składowa we wszystkich systemach światopoglądowych. Historia pokazała, że praktyka życia codziennego wszystkich kultur nie wymaga wprawdzie ‘posiadania’ filozofii – metafizyki w wyraźnej formie, ale niewątpliwe ją w sposób ciągły potencjalnie zakłada.

Dzieje filozofii – metafizyki, to nie tylko następowanie po sobie systemów czy koncepcji dotyczących całości świata w jego głębokich strukturach, ale także dzieje namysłu nad prawomocnością, naukowością czy sensownością takiego przedsięwzięcia. Od Kanta wszystkie metafizyki zostały na zawsze sprzężone z pytaniem o ‘możliwość metafizyki’. Kantowska formuła ‘możliwość metafizyki’ sygnalizuje jedno, lecz nie jedyne, z napięć, które powstają współcześnie w związku z problemem metafizyki. Jest to napięcie między empirycznością jakiejś teorii a jej spekulatywnością. Kantowska formuła ‘możliwości metafizyki’ jest też w jakiś sposób tym fundamentem, z którego powstały późniejsze i współczesne ontologie. Ogół wszystkich napięć i pytać z obszaru teorii bytu, z dziedziny dotyczącej prawomocności naszego poznania, a więc epistemologii, a w końcu ze sfery naszego działania – etyki, wszystkie one wyrażają duchową atmosferę, która dzisiaj, po ponad dwóch tysiącleciach filozoficznego myślenia panuje wokół współcześnie uprawianej filozofii.

Tegoroczna LXI edycja Tygodnia Filozoficznego jest próbą zaprezentowania tych dawnych problemów w nowej odsłonie i – być może – przedstawienia nowych ich rozwiązań. Stąd też postanowiliśmy zorganizować wystąpienia w blokach tematycznych odpowiadających kolejno problemom: 1. metafizyczno-ontologicznym; 2. epistemologiczno-logicznym; 3. etyczno-historycznym.

Mając na uwadze zwiększenie komfortu prelegentów, a także stymulowanie merytorycznej dyskusji naukowej, zmieniliśmy dotychczasową formułę wystąpień; każdy dzień reprezentowany jest przez oddzielny panel tematyczny podzielony na sekcję przedpołudniową i popołudniową, zaś każda sekcja składa się z dwóch następujących po sobie prelekcji (po 40 min.), zwieńczonych 30 minutową dyskusją z możliwością zadawania pytań w kierunku obu prelegentów.

Integralną częścią Tygodnia będzie finał VII Ogólnopolskiego Konkursu Logicznego.

Mamy nadzieję, że tematyka wystąpień spotka się z szerokim zainteresowaniem z Państwa strony, a przyjęta formuła paneli okaże się efektywną formą dyskusji akademickiej.

Zapraszamy do udziału w tym wyjątkowym wydarzeniu.

Do zobaczenia w Lublinie!
Organizatorzy