Sięgając po niezbadane. Publikacja wydana z okazji jubileuszu 30-lecia Fundacji na rzecz Nauki Polskiej

„Sięgając po niezbadane” – taki tytuł nosi publikacja wydana z okazji jubileuszu 30-lecia Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Przybliżono w niej najważniejsze osiągnięcia naukowe laureatów grantów FNP.  

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej w grudniu ub.r. skończyła 30 lat. Z okazji jubileuszu FNP postanowiła przybliżyć dokonania wybranych laureatów.

Kluczowym założeniem w selekcji był ścisły związek między wsparciem udzielanym badaczom przez Fundację a rozwojem prowadzonych przez nich badań naukowych i ich miejscem w nauce światowej. Kryteria, które zostały przyjęte w przypadku wyboru publikacji naukowych laureatów FNP z kategorii sciences, to liczba ich cytowań w latach 1991–2020, ustalona za pomocą bazy danych Web of Science. Spośród publikacji należących do grupy HCF (Highly Cited in the Field) – 1% prac najczęściej cytowanych w danej dziedzinie do zaprezentowania w książce FNP wyłoniono 20 prac z góry tej listy, przy których wskazano finansowanie (lub współfinansowanie) przez FNP,  a kierownik projektu badawczego miał jedną, polską afiliację. W przypadku humanistyki i nauk społecznych zostały wzięte pod uwagę osiągnięcia, które u swych początków otrzymały wsparcie FNP, a których efekty zostały docenione przez międzynarodową społeczność naukową – do tej grupy należy 10 dokonań naukowych laureatów Fundacji zaprezentowanych w książce.

Podczas oglądania gonitwy koni zwróciłem uwagę na imię jednego z wierzchowców, to był koń Królowej Elżbiety II. Nazywał się „Reach for the Moon”. Pomyślałem wtedy, że może to być dobre motto działań naukowców, czyli sięganie po coś trudno osiągalnego, po coś, co nie jest jeszcze zbadane. Ta właśnie motywacja dobrze oddaje istotę projektów opisanych w tej publikacji – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji.

W książce znalazły się teksty z zakresu m.in. fizyki, biotechnologii, astrologii, chemii, matematyki, ochrony środowiska, onkologii, psychologii, demografii, archeologii oraz historii. Wśród bohaterów są:

• prof. Elżbieta Frąckowiak i prof. François Béguin – elektrochemia, badania materiałów węglowych, magazynowanie energii elektrycznej;
• prof. Janusz Bujnicki – bioinformatyka, biologiczne bazy danych;
• prof. Tomasz Bulik i prof. Dorota Rosińska – astrofizyka, ewolucja gwiazd we Wszechświecie, detekcja fal grawitacyjnych;
• prof. Bogusław Buszewski – chemia środowiska i chemia analityczna, rozwój technik separacyjnych;
• dr hab. Rafał Demkowicz-Dobrzański i dr Jan Kołodyński – fizyka teoretyczna, metrologia kwantowa;
• prof. Marcin Drąg – chemia biologiczna, badania nad proteazami, wykorzystanie nienaturalnych aminokwasów;
• prof. Miłosz Giersz i prof. Patrycja Prządka-Giersz – archeologia Andów i Ameryki Południowej, kultura materialna prekolumbijskich Andów;
• prof. Dominika Nowis i prof. Jakub Gołąb – immunologia i immunoterapia nowotworów, terapia fotodynamiczna nowotworów;
• prof. Maciej Gołąb – muzykologia, metodologia badań muzykologicznych;
• prof. Karol Grela, dr inż. Cezary Samojłowicz, dr Michał Bieniek – chemia organiczna, chemia katalitycznej reakcji metatezy olefin;
• prof. Daniel Gryko – chemia porfirynoidów, badania związków aromatycznych;
• prof. Ryszard Horodecki, prof. Paweł Horodecki, prof. Michał Horodecki, dr hab. Karol Horodecki – fizyka teoretyczna, badania splątania kwantowego, informatyka kwantowa;
• dr hab. Artur Kalinowski – fizyka cząstek elementarnych, eksperymenty prowadzone w Wielkim Zderzaczu Hadronów;
• prof. Tomasz Lipniacki – modelowanie w biologii i medycynie, wykorzystanie modelowania matematycznego w badaniach cytokin;
• prof. Aleksandra Łuszczyńska – psychologia zdrowia, opracowywanie wdrożeń do wykorzystania w praktyce klinicznej;
• prof. Krzysztof Matyjaszewski i dr hab. inż. Joanna Pietrasik – chemia polimerów, projektowanie materiałów o specyficznych właściwościach;
• prof. Roman Michałowski – historia polskiego średniowiecza w kontekście historii powszechnej;
• prof. Jacek Namieśnik i dr hab. inż. Marek Tobiszewski – chemia analityczna, analityka zanieczyszczeń środowiska;
• dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spanò – historia starożytności, badania dziejów starożytnej Palestyny i biblijnego Izraela;
• prof. Justyna Olko – badania (między)kulturowej, społeczno-politycznej i językowej historii Mezoameryki ze szczególnym uwzględnieniem Indian Nahua, rewitalizacja zagrożonych wymarciem języków mniejszości etnicznych, humanistyka zaangażowana;
• prof. Grzegorz Pietrzyński – astrofizyka obserwacyjna, metody pomiaru odległości kosmicznych;
• dr Małgorzata Pilot – biologia ewolucyjna i ekologia behawioralna, genetyka dzikich psowatych i wolno żyjących psów, badania nad udomowieniem psa;
• prof. Tomasz Puzyn – chemoinformatyka i chemia środowiska, rozwój metod modelowania do projektowania nanomateriałów i cieczy jonowych;
• prof. Jan Strelau – psychologia różnic indywidualnych, badania nad temperamentem;
• prof. Piotr Trzonkowski i prof. Natalia Marek-Trzonkowska – immunologia, badania nad wykorzystaniem limfocytów Treg w terapii komórkowej;
• dr hab. Marek Węcowski – historia starożytna, badania archaicznej Grecji, roli arystokracji i sympozjonu;
• prof. Andrzej Wiśniewski – filozofia, logika filozoficzna, Inferencyjna logika pytań;
• prof. Bogdan Wojciszke – psychologia osobowości i psychologia społeczna, opracowanie i badania nad modelem dwuwymiarowego spostrzegania społecznego;
• prof. Marek Żukowski – fizyka kwantowa, podstawy mechaniki kwantowej, badania splątania kwantowego, kwantowe technologie informacyjne;
• prof. Karol Życzkowski – fizyka teoretyczna, teoria informacji kwantowej, mechanika kwantowa.P

Publikacja jest dostępna także w wersji elektronicznej.