XX wiek to okres intensywnego rozwoju nauk szczegółowych, których odkrycia odmieniły nasz sposób rozumienia świata. Zmiana ta niejednokrotnie polegała na odrzuceniu lub modyfikacji potocznie żywionych przekonań. Badania fizyczne zmieniły nasze wyobrażenie na temat struktury otaczającej nas rzeczywistości, biologia zrewidowała przeświadczenie o szczególnym miejscu człowieka w świecie, zaś psychologia dowiodła istnienia szeregu nieuświadamianych mechanizmów, od których zależy nasze codzienne poznanie. Punktem wyjścia 60. Tygodnia Filozoficznego KUL będą pytania o relację między potocznym obrazem świata a wiedzą naukową, a także o zasadność przypisywania prymatu obrazowi naukowemu.

Trzy obrazy świata: potoczny, naukowy i filozoficzny

Zapraszamy na 60. Tydzień Filozoficzny!

• www.kul.pl/tydzien.filozoficzny

Te ogólne zagadnienia stanowią zaledwie wstęp do bardziej szczegółowych problemów. Jedną z kluczowych kwestii – zwłaszcza w świetle prymatu obrazu naukowego – jest pytanie, jak wygląda prezentowany w nim świat. Szczególnie istotne staje się ono w przypadku człowieka, który w świetle nauk przyrodniczych traci swe wyróżnione miejsce. Człowiek nie jest już miarą wszystkich rzeczy, jak nazwał go niegdyś Protagoras z Abdery; zamiast tego staje się jednym z wielu bytów. Z drugiej strony, takie podejście nie uwzględnia faktu, iż istoty ludzkie są zdolne, by przekraczać naturę, przez co nie sposób odmówić im wyjątkowości. Jaki status ma zatem człowiek w porządku rzeczywistości: czy wyrasta ponad świat zwierząt, czy raczej stanowi jego  przedłużenie? Czy bliżej nam do istot dysponujących prawdziwym samopoznaniem i wolnością, czy może jesteśmy jedynie niedoskonałymi automatami, które zostaną zastąpione w toku ewolucji lub – co bardziej prawdopodobne – ustąpią miejsca sztucznej inteligencji? Co z bytami, o których nauka albo milczy, albo sugeruje ich iluzoryczność, jak barwy czy dźwięki?

Ponadto chcielibyśmy zastanowić się nad miejscem, jakie w kształtowaniu naszego obrazu świata powinna zajmować perspektywa filozoficzna oraz nad tym, jak powinny się układać związki filozofii z nauką. Wiele teorii naukowych, takich jak teoria względności, mechanika kwantowa czy teoria ewolucji nie tylko czerpało inspirację z filozofii, ale również miało na nią wydatny wpływ. Liczne teorie fizyczne, zwłaszcza z zakresu mechaniki kwantowej, mają u swoich podstaw tezy metafizyczne, dotyczące na przykład tego, co decyduje o tożsamości rzeczy, albo czy światy możliwe istnieją naprawdę. Nie mniej kontrowersyjne okazują się filozoficzne spory nad teorią doboru naturalnego, zwłaszcza w kontekście postulowanej losowości ewolucji.

Refleksja filozoficzna okazuje się również niezbędna w przypadku tez o nauce, które nie mogą być dowiedzione przez nią samą. Ich przykładem jest sąd głoszący, że nie ma takiego aspektu świata, który nie mógłby zostać przez prędzej czy później wyjaśniony poznany i wyjaśniony przez nauki szczegółowe. Teza mówiąca, że zasięg nauki jest nieograniczony, obarczona jest wieloma założeniami filozoficznymi, m.in. takim, że nie istnieją granice naszego poznania. Inną grupą zagadnień, które wydają się niemożliwe do naukowego ujęcia, są problemy związane z moralnością czy ludzką egzystencją: pytania o to, czym jest dobro i zło albo jaki jest ostateczny sens życia człowieka nie dadzą się adekwatnie wyrazić w języku nauki, przez co uważa się je za źle postawione. W tym kontekście pojawia się również kwestia Boga, nieobecnego w naukowym obrazie świata.

Wskazane wyżej problemy dowodzą, że relacja pomiędzy potocznym, naukowym i filozoficznym obrazem świata nie jest bynajmniej oczywista. Celem 60. Tygodnia Filozoficznego KUL jest postawienie wymienionych pytań, a także przyjrzenie się możliwym na nie odpowiedziom. W ramach tego wydarzenia odbędzie się kilkanaście wykładów prowadzonych zarówno przez filozofów, jak i uczonych różnych dziedzin, a także dwie debaty, poświęcone zagadnieniom naturalizmu oraz miejsca umysłu w świecie fizycznym.

Integralną częścią Tygodnia będzie finał VI Ogólnopolskiego Konkursu Logicznego, a także doroczne zebranie Sekcji Filozoficznej Wykładowców Uczelni Katolickich, którego istotną częścią będzie otwarty panel dyskusyjny Gaudium veritatis – filozofia a (nowa) ewangelizacja poświęcony przygotowaniu nowego Ratio studiorum dla wyższych seminariów duchownych.

Liczymy, że dzięki temu jubileuszowy Tydzień Filozoficzny po raz kolejny stanie się miejscem dyskusji, wymiany poglądów i rzetelnej refleksji filozoficznej.

Zapraszamy do udziału w tym wyjątkowym wydarzeniu.

Do zobaczenia w Lublinie!
Organizatorzy