W imieniu Organizatorów zapraszamy na otwarte spotkanie tematyczne Katedry Filozofii Przyrody IF UKSW w dniu 3 grudnia 2022, o g. 11:00 w sali 302, bud. 23 (kampus przy ul. Wóycickiego 1/3).

Wielowymiarowość czasu w fizyce 2T i próba jej ontologicznej interpretacji

dr Jarosław Janowski (IFiS APS)

Na początku mojego wystąpienia doprecyzuję, jaki rodzaj wielowymiarowości czasu stał się przedmiotem mojego zainteresowania, gdyż samo pojęcie wielowymiarowości czasu jest wieloznaczne. Ja zaś chciałbym skupić się na dość rzadkim ujęciu tego problemu. Do tej pory znalazłem w zasadzie tylko pojedyncze wystąpienia filozoficzne (jedno z pierwszych pochodzi z lat 30. XX wieku), w których rozważano wielowymiarowość czasu w interesującym mnie znaczeniu. Owo znaczenie zresztą jest, zwłaszcza z punktu widzenia wiedzy potocznej i zdroworozsądkowego obrazu świata, mocno nieintuicyjne. Również takie „egzotyczne” postrzeganie czasu wydaje się nie występować w powszechnie przyjętych sformułowaniach podstawowych teorii w fizyce, w szczególności chodzi o teorię względności Einsteina, czy też model standardowy cząstek i sił. Jednakże począwszy od roku 1998 fizyk teoretyczny Itzhak Bars (obecnie Uniwersytet Południowej Kalifornii w Los Angeles) zaczął wysuwać propozycję nowego sposobu formułowania praw fizyki, w którym pojawia się wielowymiarowość czasu w będącym przedmiotem mojego zainteresowania znaczeniu. Propozycja Barsa przyjęła postać określaną jako fizyka 2T (ang. 2T-physics approach). Dlatego też w moim wystąpieniu spróbuję krótko przedstawić tę koncepcję formułowania praw fizyki. Na koniec zaś spróbuję nakreślić kilka kwestii związanych z możliwością odniesienia się do propozycji Itzhaka Barsa z punktu widzenia filozofii przyrody, w tym do możliwości dokonania interpretacji ontologicznej wielowymiarowości czasu występującej w fizyce 2T.

Zagadnienie istnienia i natury czasu w wybranych modelach kosmologicznych – Jarosław Maciej Janowski