WOKÓŁ REDUKCJONIZMU FIZYCZNEGO
Filozoficzne dylematy humanistów i przyrodoznawców

Od dwunastu lat filozofowie i fizycy spotykają się co roku w Poznaniu na konferencjach związanych z filozoficznymi problemami przyrodoznawstwa. Spotkania organizują Wydział Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Instytut Filozofii UAM, przy współudziale Pracowni Pytań Granicznych UAM, patronują im Sekcja Filozofii Przyrody Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Poznański Oddział Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Redaktorzy tomu zaprosili referentów niektórych konferencji oraz innych autorów do napisania artykułów do niniejszego tomu.
Temat zbioru dotyczy jednego z ważniejszych problemów filozofii nauki, zagadnienia uniwersalności wiedzy fizycznej i metod fizyki, traktowanych przez część fizyków i naturalistyczne nurty filozofii za wzorzec nauki w ogóle. We współczesnym przyrodoznawstwie obserwujemy z jednej strony fizykalizację chemii, biologii, geologii, czy medycyny, z drugiej zaś coraz większą specjalizację samej fizyki i różnych dziedzin przyrodoznawstwa. Podobne zderzenie można dostrzec na terenie psychologii, która coraz szerzej korzysta z technicznych możliwości badania mózgu metodami fizycznymi, a jednocześnie poszukuje specyficznych dla siebie koncepcji świadomości.
Książka składa się z siedemnastu artykułów. Pierwsza grupa tekstów dotyczy ważnego problemu filozofii fizyki: relacji wiedzy fizycznej i kosmologicznej do realnego świata fizycznego.
Druga część to artykuły dotyczące albo wprost filozoficznych postaci redukcjonizmu, albo znaczenia fizyki w innych naukach lub w praktyce gospodarczej. Omówiono tutaj między innymi poglądy Włodzimierza Sedlaka, Carla Friedricha von Weizsäckera i Pierre’a Teilharda de Chardin. Część tekstów dotyczy znaczenia fizyki dla zrozumienia funkcjonowania mózgu i poznania natury umysłu.
Autorzy książki to albo fizycy – jest ich pięcioro, albo filozofowie – jedenastu, a jeden jest praktykiem gospodarczym kierującym dużą firmą komunalną. Reprezentują oni głównie szkoły wyższe: Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
W książce nawiązuje się do dawnych i współczesnych sporów o istotę wiedzy naukowej i znaczenie fizyki – najwyżej rozwiniętej dziedziny wiedzy – dla dyscyplin przyrodoznawczych i społecznych, szczególnie psychologii i kognitywistyki. Tom zawiera artykuły uznanych autorytetów ze świata filozofii i fizyki, ale także debiutantów w tych dziedzinach. Redaktorzy świadomi rozmaitości ujęć, a także różnic w wadze proponowanych hipotez uznali, że ich przedstawienie daje szansę na poszerzenie refleksji filozoficznej nad naukami ścisłymi i być może wywoła nowe dyskusje wokół klasycznego pytania o naturę nauki.

Zdzisław Błaszczak
Antoni Szczuciński

SPIS TREŚCI

• Wstęp  |  4
• Epistemologiczne pojęcie obiektywności według Alberta Einsteina – Henryk Drozdowski  |  5
• Między fizyką a filozofią. Dylematy filozofii Nielsa Bohra – Antoni Szczuciński  |  7
• Nasz  świat  jako  rzeczywistość wirtualna – Henryk Szydłowski  |  13
• Zagadnienie matematyczności przyrody a argument z niezbędności za realizmem matematycznym – Michał Sochański  |  18
• Spojrzenie metodologa na problem istnienia ciemnej materii oraz ciemnej energii – Jan Such  |  29
• Problem ontologicznej interpretacji redukcji interteoretycznej w kontekście teorii grawitacji kwantowej – Damian Luty  |  35
• Redukcjonizm ontologiczny w biologii na przykładzie Włodzimierza Sedlaka koncepcji elektroniki życia (bioelektroniki) – Józef Zon  |  43
• Specyfika praktyki badawczej współczesnych nauk laboratoryjnych a zasada intersubiektywnej powtarzalności i odtwarzalności warunków i wyników eksperymentów – Radosław Kazibut  |  50
• Fizykalizm Carla Friedricha von Weizsäckera – Genowefa Ślósarek  |  60
• Redukcjonizm fizyczny w teorii ewolucji  Pierre’a Teilharda de Chardin i w fizyce nieśmiertelności Franka Tiplera – Asja Kozak  |  67
• Dylematy osobliwości metodologicznej nauk chemicznych — Joanna Maria Chrzanowska  |  78
• Redukcjonistyczny i systemowy styl myślenia w medycynie współczesnej – Marcin Juś  |  86
• Fizyka a praktyka gospodarcza – Paweł Chudziński  |  97
• Uwolnieni więźniowie prawej strony przestrzeni. Zastosowanie adaptacji pryzmatycznej w neurorehabilitacji osób z zaniedbywaniem stronnym – Alicja Brenk-Krakowska  |  101
• Vanissima chimera. Kilka uwag na temat teorii czasu – Tomasz Polak  |  108
• Względność, perspektywiczność, subiektywność – Jan Czerniawski  |  116
• Zarys filozoficzno-ewolucyjnych aspektów zjawiska quorum sensing – Aleksander Ziemny  |  120
• WOKÓŁ REDUKCJONIZMU FIZYCZNEGO. Spis treści